Lübnan'da Hizbullah ve Emel Hareketi destekçilerinin, Beyrut Limanı'nda geçen yıl meydana gelen patlamayı soruşturan hakim Tarık el-Bitar'ın yerine başkasının atanması talebiyle yaptığı gösteri sırasında yaşanan çatışmalar, bir süredir ülkede yaşanan toplumdal ve ekonomik krizlerin bir sonucu. Yeni bir iç savaş tehlikesinden endişe edilen Lübnan bugünlerde iç savaştan bu yana en gergin günlerini yaşıyor.
Almanya'da sahte kahin vakası! Bir çifti sahte ritüeller ile kandırdı:...
Lübnan nasıl bir demografik yapıya sahip?
Lübnan demografik yapısı nedeniyle küçük bir Ortadoğu prototipi. Ortadoğu'daki etnik, dini ve mezhebi grupların önemli bir kısmı burada mevcut. Arap, Ermeni, Müslüman, Hristiyan, Dürzi, Yahudi, Sünni, Şii, Marunî, Dürzi gruplar kota siyaseti üzerinden Lübnan siyasetinin de temelini oluşturuyor. Bu sistem aynı zamanda ülkedeki bölünmenin de temellerini oluşturuyor. Her bir grubun gündemi de, uluslararası angajmanları da farklı.
Türkiye'nin kararı İsrail'i panikletti: Mahkeme kararı öncesi yeni adımlar gelebilir
Lübnan'da hangi aktörler etkili?
70’li yıllarda Lübnan Ortadoğu’nun yatırım ve turizm merkezi olarak kabul ediliyordu. 1975’te Filistinliler ile Falanjistler arasında başlayan küçük bir çatışmayla başlayan ve 15 yıl süren iç savaş ülkeyi Batı'nın ve Ortadoğu'nun etkin güçlerinin güçlerin mücadele alanına dönüştürdü. Refik Hariri suikasti, 2006’daki İsrail’in Lübnan işgali, Suriye'nin müdahalesi hep bu hesaplaşmanın Lübnan siyasetindeki duraklarıydı. İsrail, İran ve Suudi Arabistan bölgesel, Fransa ve ABD ise bölge dışı aktörler olarak bu güç savaşında ön plana çıkan ve pek çok krizde takındıkları tutum ile Lübnan'ı büyük krizlere sürükleyen ülkeler.
Soykırımcı İsrail'den teröristlere has taktik: Bu yolla ölü ve yaralı...
2020 öncesi nasıl bir Lübnan vardı?
Lübnan tarihi için bir kırılma yılı sayılabilecek 2020'de ülke, yine bahsi geçen karmaşık demografik yapısı ve uluslarası etki nedeniyle ekonomik, siyasi ve toplumsal sorunlar yaşıyordu. 2011'deki Suriye krizi, mülteci akınını, siyasi sorunları ve ekonomik zorlukları peşinde getirmişti. Ekonomideki sorunlara karşı 17 Ekim 2019'da başlayan halk ayaklanmaları, dönemin Başbakanı Saad Hariri liderliğindeki hükümeti istifaya mecbur bırakmıştı. Ülke hem siyasi bir boşluk hem de katlanarak büyüyen ekonomik krize esir oldu. Geçmişte Orta Doğu’nun finans başkenti olan Beyrut, Suriye savaşının da etkisiyle, insanların hesaplarındaki parayı çekebilmek için bankaların önünde uzun kuyruklar oluşturduğu bir ülkeye dönüşmüştü.
Alman medyasından çarpıcı yorum: Erdoğan, Steinmeier'den daha cesur konuştu
Beyrut patlaması Lübnan'ı nasıl etkiledi?
Beyrut Limanı'nda 4 Ağustos 2020'de patlayıcı maddelerin bulunduğu depoda önce yangın çıktı ardından tüm kenti sarsan çok güçlü bir patlama meydana geldi. Cumhurbaşkanı Mişel Avn, patlamaya 6 yıldır limandaki bir depoda tutulan 2 bin 750 ton amonyum nitratın yol açtığını söyledi. Patlamada 200'den fazla kişi hayatını kaybetti, yaralanan 6 bini aşkın kişiden 1000'den fazlası engelli hale geldi. Tam 300 bin kişi de patlama nedeniyle yerinden oldu.
'Bu patlama nasıl oldu?' sorusuna kamuoyu geçen zamana rağmen tatmin edici bir yanıt bulamadı. Olayın bir saldırı sonucu mu yoksa kaza sonucu mu meydana geldiği bile belirsiz. Limanın Hizbullah'In kontrolünde olduğu bilinse de hareketin lideri Hasan Nasrallah iddiaları reddediyor. Adli süreç devam ederken Hizbullah'ın rolü de giderek daha yoğun şekilde sorgulanmaya başlıyor. Bugün yaşanan çatışma ortamı da yanıt bulamayan soruların ve ibrenin Hizbullah'a dönmesinin bir sonucu niteliğinde.
Diplomasi oyunları: ABD yardım hazırlıyor, İsrail Refah'ı işgal ediyor
Lübnan'da hangi sektörler krizde?
İran-Suud mücadelesinin bir uzantısı olarak görülen Beyrut patlaması, zaten büyük bir ekonomik sıkıntı içinde olan Lübnan’da yıkıcı bir etkiye neden oldu. Siyasi krizle beslenen ve zaten çökmenin eşiğinde olan ekonomik krizi katlayarak büyüttü. Toplumsal psikolojiyi çökerten patlama, ekmek, ilaç, elektirik ve yakıt gibi temel ihtiyaç maddelerinde kıtlığa neden oldu.
Ülkenin kaynakları bir domino etkisiyle gelişen ekonomik krizle kıtlık seviyesine indi. Yurt dışından ithalata bağlı çalışan ilaç sektörü, Merkez Bankası kendilerine döviz temin edemediği için ithalat yapamayarak ilaç tedarikini yapamadı. Eczanelerin rafları boş kaldı, en az 600 eczane kapandı.
Merkez Bankası'nın rezervlerinin tükenme eşiğine gelmesi nedeniyle akaryakıta sübvansiyon azaltıldı. Devletin sübvanse ettiği benzin ve motorini temin edemeyen akaryakıt istasyonlarının büyük bölümü de pompa kapattı. Hizmet vermeye devam eden az sayıdaki akaryakıt istasyonunun önünde uzun kuyruklar var. Akaryakıt almak isteyen Lübnanlıların yaşadığı kavgalar güvenlik güçlerini önlem almaya zorluyor.
Lübnan'ın en büyük iki elektrik santralinin yakıt krizi nedeniyle üretimi durdurmasıyla ise elektrik krizini beraberinde getirdi. Ülkedeki elektrikler tamamen kesildi. Lübnan'ın birçok bölgesi günün büyük kısmını elektriksiz geçirmek zorunda.
Akaryakıt ve elektriğe bağlı çalışan bir başka sektör, içme suyu pompalama ve su arıtma tesisleri de krizde. Ülkenin farklı yerlerindeki su pompalama istasyonlarının çoğunun dört ila altı hafta içinde aşamalı olarak duracağı ifade ediliyor. Dolayısıyla ülke nüfusunun yüzde 71'inden fazlasına karşılık gelen yaklaşık 4 milyon insan suya erişememe tehlikesiyle karşı karşıya.
Yine akaryakıt ve elektrik krizinden Lübnan'daki fırınlar da büyük ölçüde etkilenmiş durumda. Üretim düşüştü, fırınların önündeki uzun kuyruklar gündelik yaşamın bir parçası haline geldi.
