Kazakistan'ın Altay bölgesindeki Tarbagatay Dağları'nın eteklerinde tarihi bir keşfe imza atıldı. Batı Göktürk Dönemi'ne ait olan birçok eser ve külliyenin tespit edildiği keşifte ilk kez Göktürk Kağanı'nın tasvirine ulaşıldı. Türk Arkeolojisi alanında önemli gelişmelere imza atan Prof Dr. Zainolla Samashev TRT Haber'e yaptığı açıklamada; Elbette bu merkez Batı Göktürk kağanlarından bir tanesinin anısına inşa edilmiş bir kompleksti. Sonrasında bu yer, kağanın arkasında bıraktığı halkı için büyük bir tazim merkezine dönüşürdü ve buraya büyük bir anıt mezar inşa edilirdi. Böyle bir merkezi ilk defa Kazakistan’ın Altay bölgesindeki Tarbagatay Dağları'nın etekleride olduğunu görüyoruz . Elbette bu kompleks mimari üslubu, defin merasimleri, ele geçirilen bulgular ve dini inanç kültü bakımından Türk dünyası için yüksek derecede önemli.'' dedi.
GÖKTÜRK KAĞANI'NIN TASVİRİ GÜN YÜZÜNE ÇIKTI!
Batı Göktürk dönemine ait mezarların içerisinde değerli eşyaların bulunduğunu belirten Prof. Dr. Samashev, "Göktürk defin merasimlerine bakıldığında, ölen kişinin arkasından şahsi eşyaları ve silahların koyulması bir görevdi. Ele geçirilen objeler içine altın levhadan oluşan bir kemer tokası bulundu." ifade etti. Ayrıca tahtının üzerine oturmuş, elinde kadeh, kemer tokası ve başında taç bulunan bir Göktürk kağanına ait tasvir keşfedilirken, kağanın yanında iki nedimenin bulunduğu, tahtın sağ ve sol kısımlarında at figürlerinin yer aldığı ayrıca lotus çiçeklerle çevrilmiştir.
DİĞER KAZI ÇALIŞMALARIYLA BENZER ÖZELLİKLERE SAHİP
Samashev,keşfedilen anıt mezarların Orhun Vadisi'ndeki diğer kazı çalışma alanlarıyla benzerlik gösteridğini belirterek, "Elbette bulgular hakkındaki çalışmalarımızda külliye içerisinde icra edilen defin merasimlerinin hepsinin rekonstrüksüyonunu yapıyoruz. Anıt mezar ve bulguların Orhun Vadisi’ndeki diğer komplekslerle benzerlikleri bulunuyor. Bunlar Kültigin ve Bilge Kağan’ın mezar alanındakilerle benzediği gibi özellikle Moğolistan’daki Şivet Ulan ile daha yakın benzerlikleri bulunuyor." dedi.
MEZARLARIN ÜZERİNDEKİ TASVİRLER DİKKAT ÇEKİCİ
Yozgat Bozok Üniversitesi Sanat Tarihi Bölüm Başkanı Doç. Dr. Mehmet Kutlu'da gerçekleştirilen Külliye keşfinin mimari yapısı hakkında açıklamada bulundu.
Doç. Dr. Mehmet Kutlu; "Kazı öncesinde dahi avlu duvarları ve mimari özellikleri kısmen belirgin olması nedeniyle mezar külliyesinin iki ana bölümden oluştuğu anlaşılıyor. Ayrıca mezar külliyesinin sınırlarını belirleyen avlu duvarlarına bitişik veya yakın konumda onlarca küçük ve orta boyutlu kurganlar bulunuyor. Bu kurganların mezar külliyesinden daha sonraki dönemlerde inşa edildiğini ve mezar külliyesinin sahibi olan kağan veya yabguya duyulan saygı ve sevginin bir ifade olmanın yanı sıra akrabalık bağı ve yakınlığı bulunan kişilere ait olduğu öngörülüyor." dedi.
ESERLER 8. YÜZYILIN SON DÖNEMLERİNE AİT
Yapılan keşif çalışmalarında bulunan keşif çalışmalarında bulunan kemer tokasının 8. yüzyıl sonlarına ait olabileceğine değinen Prof. Dr. Samashev, "Tarihi kaynaklarda 8.yüzyılın son döneminde Göktürk İmparatorluğunu kağanların kimler olduğuna dair bilgiler bulunuyor. İlk tahminimiz, tasvir’deki imgelerin bu döneme ait kağanlardan birisi olma ihtimali. İkinci tahminimiz ise, altın kemer tokasının bulunduğu kompleksin Ötüken veya Batı Göktürk Kağanlığının merkezi olan Suyab’taki Kağanına bağlı bir Tudun’a ait olup, hakimiyet nişanesi amacıyla hükümdarın oğluna hediye etmiş olma ihtimali." belirtti.
DÖNEMİN SİYASİ OLAYLARINA IŞIK TUTUYOR
Batı Göktürk devletinin siyasi ve sosya ekonomik anlamda zengin bir siyasete sahip olduğunu beirten Samashev, "Birleşik Göktürk Kağanlığı ikiye bölündükten sonra Batı Türkistan sahasında büyük Türk Kağanlığı adıyla anılan devlet kuruldu. Bu siyasi birleşke içerisinde sadece bozkır kabilelerinin yanı sıra Soğd ve Harezm bölgesindeki yerleşik topluluklarda yer aldı. Bu anlamda Batı Göktürk Devleti kültürel ve sosyo ekonomik açısından oldukça zengin bir siyasi birleşke oldu. Batı Göktürk döneminde sikke darbının varlığı, hatunların siyasi rolleri ve bozkır sahasındaki önemli bir birleşmeyi gösteriyor." ifade etti.
