Zengezur sözü tutulmazsa Karabağ cephesi yeniden ısınır

Azerbaycan'ın Ermeni işgali altındaki topraklarını kurtarmasıyla sonuçlanan 2. Karabağ Savaşı sonrası gözler, Türkiye ile Kafkasya'yı Nahçıvan yoluyla birleştirecek Zengezur Koridoru'na çevrildi. 44 günlük savaşın Ermenistan ordusunun kesin mağlubiyetiyle sonuçlanmasının ardından Ankara ve Bakü'den dünyaya ilan edilen net mesajlar, Zengezur Hattı'nın açılacağı yönündeydi. Ancak savaşın kesintiye uğradığı 10 Kasım 2020'den buyana geçen sürede gerek Ermeni yönetimi gerekse de bu ülkenin iki destekçisi Rusya ve İran'dan Zengezur planını kolaylaştıracak bir adım gelmedi. 

Hattın açılmasını kolaylaştırmak bir yana, Ermeni ordusu son dönemde Karabağ'a yönelik tacizlerini artırdı. Zengezur yakınındaki Şuşa kentinin Ermenistan tarafına bakan kesimlerinde yer yer çatışmalar yaşanıyor. Erivan güçlerinin taciz atışlarına Azeri ordusu misliyle karşılık veriyor. Ermeni ordusu bir süredir bölgedeki Kapan ve Sünik belde kırsalında SİHA operasyonlarından korunmak için prefabrik tünel ve barınaklar inşa ediyor. 

ÜÇLÜ ANLAŞMADA HÜKME BAĞLANMIŞTI

Sahadan yansıyan bilgilere göre Bakü ve Ankara, koridor projesini sürüncemede bırakmamaya kararlı. Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan'la Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev arasında imzalanan Şuşa Deklarasyonu, taraflardan birinin saldırıya uğraması halinde, tacizci ülke ya da gruplara karşı ortak mücadele edileceğini hükme bağlamıştı. Yani bölgede yeni bir sıcak çatışma olması durumunda Ankara, tıpkı 2. Karabağ Savaşı'nda olduğu gibi Bakü'ye sınırsız askeri-diplomatik destek verecek. 

Zengezur Koridoru konusunda Erivan'ın harekete geçmemesi halinde bölgenin yeniden ısınmasına kesin gözüyle bakılıyor. 2. Karabağ Savaşı'nın bitiminde Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan arasında imzalanan üçlü bildiri, koridorun açılmasını tarafların kabul ettiğini gösterir resmi belge olmuştu. 

1920'LERDE BAĞLANTI KOPARILDI

Zengezur, bir zamanlar Müslüman Türk nüfusun yaşadığı tarihi Azerbaycan toprağı olsa da 1920'li yıllarda Sovyetler Birliği'nce Ermenistan'a bağlandı ve bugün de Ermenistan'ın sınırları dahilinde bulunuyor. Zengezur'un Ermenistan'a verilmesiyle Azerbaycan Nahçıvan'la kara bağlantısını kaybetti.

Nahçıvan ile Azerbaycan'ın batı kısımları arasında doğrudan kara bağlantısının olmaması Bakü yönetimine her zaman zorluk yaşattı. 44 günlük savaşta Ermenistan'ın yenilgiye uğratılmasıyla imzalanan ateşkesin 9. maddesi bölgede kurulacak ulaşım koridorlarıyla ilgili oldu.

Azerbaycan, kara ve demir yolu ulaşımının yapılacağı Zengezur koridorunun hayata geçmesi için kendi topraklarında hızla başladığı projeleri yoğun şekilde sürdürüyor.

Azerbaycan'ın, başkent Bakü'den Fuzuli ilinin Horadiz kasabasına kadar demir yolu hattı zaten işlek durumda. Bu hattın Horadiz'den Ermenistan sınırına kadarki kısmının bazı bölümleri Ermenistan işgali döneminde tahrip edildi, bazı bölümleri ise yapılan barajın suları altında kaldı. Dolayısıyla Horadiz'den Nahçıvan'ın Ordubad iline uzanan 166 kilometrelik yeni demir yolu hattı inşa edilecek.

Azerbaycan ordusu bölgede tatbikatlarını sürdürüyor.

ERMENİ DEMİRYOLU RUS KONTROLÜNDE

Hattın Ermenistan kısmından, Zengezur bölgesinden geçecek 43 kilometrelik bölümünün inşaatı için Azerbaycan ile Rusya görüşmeler yapacak. Azerbaycan'ın Ermenistan ile değil Rusya ile görüşecek olmasının nedeni, Ermenistan demir yollarının mülkiyetinin Rusya'ya ait olmasından kaynaklanıyor.

Ordubad'dan, Nahçıvan'ın kuzeyinde bulunan; Türkiye, Ermenistan ve İran'a yakın Velidağ istasyonuna kadarki 158 kilometrelik hat ise kapsamlı tamir edilecek. Velidağ'da biten hat, Ermenistan sınırına kadar 14 kilometre uzatılacak.

Ermenistan, bölgedeki barış arayışlarına katkı sağlamaya karar verilmesi ve bu ulaşım projelerine katılması halinde, kendi demir yolu hattını Bakü'den Horadiz'e, Horadiz'den de Nahçıvan'ın kuzeyine kadar olan bu hatla birleştirebilecek. Böylece Ermenistan, Rusya ve İran'a kesintisiz ulaşım elde edebilecek. 

Koridorun ekonomik ve sosyal bakımdan tüm bölge ülkelerinin çıkarına olduğu açık biçimde ortadayken, Ermeni tarafının buna direnç göstermesi Karabağ topraklarını yeniden ısındıracak gibi görünüyor.