F-35 savaş uçaklarını üreten Lockheed Martin şirketinin 2023 Kasım ayı ile 2024 Mart'ı arasında 5 ay boyunca titanyumsuz kaldığı ortaya çıktı. Modern uçakların temel hammaddesine dair yaşanan büyük kriz mahkemelik oldu.
Lockheed Martin'e F-35'ler için titanyum sağlayan Howmet Aerospace, şimdiye dek Rus madenlerinden elde edilen metal konusunda kaynak değişimine gittiklerini, madenleri artık Japonlardan sağladıklarını dile getirerek maliyet artışı nedeniyle Lockheed Martin'den 'daha fazla ödeme' talep etti.
Amerikan savunma devi Lockheed, Howmet'le imzalanmış sözleşmenin yürürlükte olduğunu hatırlatarak fiyat artırım talebini kabul etmedi.
Taraflar fiyatta anlaşamayınca Howmet, 2023 yılı kasım ayında Lockheed'e titanyum yollamayı kesti. F-35'lerin üretimini tehlikeye atan bu gelişmenin ardından Lockheed, tedarikçi firmaya dava açtı.
ABD basınında yayınlanan mahkeme kayıtları, titanyum krizi nedeniyle F-35 üretiminin durma noktasına geldiğini gözler önüne serdi.
Mahkemeden, tedarikçi Howmet'e yaptırım uygulamasını isteyen Lockheed, "Titanyum sağlayan şirketin sözleşmeye uymaması, F-35 uçaklarının Amerikan ordusuna teslimatında kaçınılmaz biçimde önemli gecikmelere neden olacaktır. Bu durum hem ulusal güvenliği hem de Lockheed Martin'in itibarını tehdit edecektir" şeklinde ifadeler kullandı.
F-35 üreticisi, titanyum için önceden belirlenen fiyattan ödeme yapmaya devam etme niyetini mahkemeye iletti.
Toplu katliam füzesi ATACMS Türkiye'de var mı? Tek atışta 116...
HOWMET: JAPONLAR MALİYETİ ARTIRDI
Mahkeme dosyalarına göre Howmet şirketi ise Rusya'dan titanyum alımına son verilmesinin pazarda 'Japon hakimiyetine neden olduğunu' ve bu durumun maliyetleri kaçınılmaz biçimde artırdığını bildirdi.
Lockheed Martin'i daha fazla kâr elde etmek için 'ulusal güvenlik çıkarları' kavramını kullanmakla suçlayan Howmet, aynı zamanda Lockheed'in F-35'lerin üretiminden geriye kalan hurda metali geri dönüşüm için kendilerine iade etmediğini savundu.
Titanyum konusunda önceki sözleşmeden farklı olarak 17 milyon dolarlık artışa gittiklerini ifade eden Howmet şirketi, madeni yeni fiyattan vermemeleri halinde 2024 sonuna kadar 58 milyon dolar zarar edeceklerini ileri sürdü.
Her iki tarafın ifadelerini alan yargıç Reed O'Connor, Lockheed lehine karar aldı ve Howmet'in yürürlükte olan sözleşmeye uyması gerektiğine hükmetti. Çekişmenin bir süre daha devam etmesinin ardından arabulucuların devreye girmesiyle dava 15 Mart'ta sonuçlandı.
Amerikan havacılık devi Lockheed yetkilileri, Howmet'le vardıkları uzlaşmaya ilişkin ayrıntıları açıklamazken 'krizin çözüldüğünü ve F-35 üretimine devam edeceklerini' söylemekle yetindi.
ANKA SİHA'lar Güney Çin Denizi'ne hazırlanıyor: Her şeyi görmek ve...
F-35'LER YİNE RUS TİTANYUMUYLA ÜRETİLECEK
Mevcut kriz, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından küresel çaptaki titanyum arzı sorunu nedeniyle yaşandı. Batılı havacılık şirketleri titanyumu ağırlıklı olarak Rus VSMPO-Avisma şirketinden satın alıyordu. Dünyanın en büyük titanyum üreticisi olan bu firma, Rusya devletine ait Rostec tarafından kontrol ediliyor.
Nadir metale erişim konusunda kaynaklar kısıtlı olduğu için ABD ve Avrupa Birliği, VSMPO-Avisma'ya yaptırım uygulamaktan kaçınıyor.
Böylelikle Airbus ve Bombardier gibi bazı büyük havacılık şirketleri Rus titanyumunu almaya devam ediyor. Ancak bir süre önce Boeing ve birkaç havacılık firması daha, ticarî jetler için Rus titanyumunu satın almayı bırakacaklarını ileri sürdü. Bu mesaj, diğer kaynaklardan gelen titanyumun fiyatını artırdı.
Lockheed Martin ile Howmet arasındaki krizin, 'Rus kaynaklarına yeniden dönüş' adımıyla çözüldüğü sanılıyor. Yani muhtemelen Amerikan F-35'leri bundan sonra da Rus titanyumu ile üretilmeye devam edecek.
Yorum Yaz