İsviçre-Fransa sınırındaki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi CERN'e dev bir rakip geliyor. Çin, 'Tanrı parçacığı' olarak bilinen 'Higgs bozonu'nu seri üretmek için dünyanın en büyük endüstriyel laboratuvarını kuruyor.
Pekin'deki Çin Bilimler Akademisi Yüksek Enerji Fiziği Enstitüsü (IHEP) Müdürü Wang Yifang, Dairesel Elektron Pozitron Çarpıştırıcısı (CEPC) adı verilen tesisin inşası için plan taslağı hazırlamakta olduğunu bildirdi.
Projenin yakında tamamlanması ve inşaatın 2027 yılında başlaması öngörülüyor. CEPC laboratuvarının yaklaşık 5 milyar ABD Doları'na denk gelen 36 milyar yuana mâl olacağı sanılıyor. Çin devletine ait yayın organı GlobalTimes'taki bilgilere göre inşaat 10 yıl sürecek.
Almanya Cumhurbaşkanı Steinmeier, Türkiye'ye geliyor! Tarih belli oldu
BİR HIGGS FABRİKASI KURACAĞIZ
Profesör Wang Yifang, "CEPC'i kurmaktaki amacımız Higgs bozonlarını toplu olarak üretmek ve onlar aracılığıyla yeni fizik fenomenlerini keşfetmektir. Yani bu amaçla bir Higgs fabrikası kuracağız" diyor.
Karanlık maddeye ışık tutan 'Tanrı parçacığı'nın toplu olarak üretilmesi hedefiyle yola çıkan Yifang, CERN'deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nda Higgs bozonunun ilk kez keşfedildiği 2012 yılından beri böyle bir projeyi hayata geçirmek için uğraş veriyor.
Higgs bozonunun keşfi, evrendeki her şeyi oluşturan parçacıklara kütle kazandıran karanlık alanın varlığını kanıtladı. Bu konuda yapılacak ileri düzeyde deneylerin, insanoğlunun kütle hakkındaki bilgilerine yenilerini eklemesi ve parçacık hızlandırıcı ile dedektör teknolojileri araştırmalarını geliştirmesi bekleniyor. Olası yeni keşifler sağlık ve havacılık teknolojilerinde çığır açıcı yeniliklere kapı aralayabilir.
CEPC Teknik Tasarım Raporu'nun Aralık 2023'te yayınlandığını hatırlatan Profesör Wang, "Bu rapor, dünyanın en karmaşık hızlandırıcısını inşa etme yeteneğine sahip olduğumuzu gösterdi" diyor. Çin bilimadamları tesisin kurulabileceği 3 ayrı şehirde fizibilite çalışmalarını sürdürüyor.
Bir Afrika ülkesi daha Türk SİHA'sı dedi: TUSAŞ üretimi AKSUNGUR'a...
HIGGS BOZONU NASIL BULUNDU?
1964'te yazdığı makalelerde İngiliz fizikçi Peter Higgs, daha sonra 'Higgs bozonu' olarak tanımlanacak mekanizmayı tanımladı. Temmuz 2012'de CERN'deki bilim insanları, 125-126 milyar elektron volt (GeV) kütleli bir Higgs bozonundan gelen bir sinyal tespit ettiklerini duyurdu. Bu gelişme, Peter Higgs ile Belçikalı fizikçi Francois Englert'e 2013'te Nobel Ödülü kazandırdı.
O sırada bazı bilim adamları Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nın bir kara delik yaratıp dünyayı yok edebileceği konusunda uyarılarda bulunmuştu. Ancak bu teorilerin yanlış olduğu kanıtlandı.
2013 yılında CERN, Yüksek Enerjili Hadrod Çarpıştırıcısı adı verilen ve 2029 yılına kadar yılda en az 15 milyon Higgs bozonu üretebilecek daha büyük parçacık çarpıştırıcısı inşa etmeyi önerdi.
Savaş tiyatrosu böyle bitti: 300 İHA ve füze ateşlendi, hiçbiri...
TESİS İÇİN TARTIŞMALAR SÜRÜYOR
Bu sırada Çinli fizikçiler ise CEPC Süper Proton-Proton Çarpıştırıcısı inşa etme fikrini dile getirdi. Buna ilişkin kavramsal tasarım raporu ilk kez 2018 yılında ortaya çıktı. Teknik tasarım raporu ise Aralık 2023'te yayınlandı.
Tesisin inşa edilmesi fikrine ilişkin tartışmalar devam ediyor. Çinli fizikçi ve Nobel Ödülü sahibi Yang Chen-Ning, 2016'da yaptığı açıklamada, bir parçacık çarpıştırıcısı inşa etmek için büyük paralar harcamanın anlamsız olduğunu, bunun hiçbir şey kazandırmayacağını, olsa olsa projeye katkıda bulunanlara Nobel Ödülü verileceğini söylemişti. Yang, paranın Çin'deki daha önemli başka projelere yatırılması gerektiğini savundu.
Çinli Amerikalı matematikçi Yau Shing-Tung ise CEPC projesinin Çin'in 10 bin kadar bilim insanını ülkeye çekeceğini, 20 yıla yayılacak proje maliyetinin ise makul olduğunu belirtiyor. Çinli yetkililer CEPC inşası için Qinhuangdao ile Shanhaiguan şehirlerini öne çıkarıyor.
Yorum Yaz