Tayvan'ın yeni başkanı olarak göreve başlayan Lai Ching-te, göreve başlar başlamaz bölgedeki yaraya tuz bastı. Yemin konuşmasında Lai Ching-te, dünyayı Çin'i Tayvan'a yönelik sivil ve askeri saldırıları durdurmaya, Tayvan ile birlikte küresel sorumluluklar üstlenmeye, bölgede barış ve istikrarı korumak için çalışmaya çağırdı.
Yeni başkanın çarısı Tayvan çevresindeki durumun ne kadar patlayıcı olduğunun altını çiziyor. Yurt içinde Lai, selefi Tsai Ing-wen'in aksine, Çin'i eleştiren Demokratik İlerleme Partisi'nin parlamento çoğunluğu olmadan ülkeyi yönetmek zorunda. Dış politika açısından Çin, Pekin'deki liderliğin gerekli görmesi halinde, gerekirse zorla Tayvan'ı Çin Halk Cumhuriyeti ile birleştirme tehdidinde bulunmaya devam ediyor.
Lazer denizaltıları Starlink uydularını yok edebilir! Elon Musk'a Çin işkencesi!
YENİ BAŞKAN YENİ KRİZ
Şimdi cevapsız kalan soru, Tayvan muhalefetinin Lai'nin seçilmesinin savaş olasılığını artırdığı yönündeki uyarılarının gerçekleşip gerçekleşmeyeceği... Çin liderliği, seçim kampanyası sırasında onu “ayrılıkçı” ve “baş belası” olarak damgalamıştı. Amacı, Pekin'in Çin Halk Cumhuriyeti'nin bir parçası olduğunu iddia ettiği adayı bağımsızlığa kavuşturmak.
Yıllardır Çin hükümetinin Tayvan'la askeri açıdan birleşmeyi zorlayıp zorlayamayacağı ve ne zaman zorlayabileceği konusunda spekülasyonlar yapılıyordu. Uzmanlar ve ABD'li askeri yetkililer yeni olası saldırı tarihlerinden bahsetmeye devam ediyor: 2025, 2027 veya 2030'lar gibi geç bir tarih. Batı Avustralya Üniversitesi Perth USAsia Merkezi direktörü Gordon Flake spekülasyona katılmak istemiyor. Röportajda "Kısa cevap şu ki kimse tarihi bilmiyor" diyor. Onun için net olan tek bir şey var: "Çatışma gerçekçi bir olasılıktır ve sonuçları sadece Asya için değil , tüm dünya için çok büyük olacaktır."
Gordon Flake, "Asya'da hava geçirmez şekilde kapatılmış, ayrı, bireysel, yönetilebilir çatışmalara sahip olduğumuz fikri saflıktır" diye uyarıyor. Gerginlikten ciddi kaygı duyanlar, Tayvan'a yapılacak olası bir saldırının, Çin'in hak iddia ettiği Güney Çin Denizi'nde çatışmaları ve Kuzey Kore'nin Güney Kore'ye saldırılarını da tetikleyeceğini varsayıyor.
Flake, kararın eninde sonunda Çin'de verileceğini söylüyor. Ancak ABD ve Avrupa ülkeleri de dahil olmak üzere bölgedeki diğer devletler, eylemleri ve sinyalleriyle bunun belirlenmesine yardımcı oldu. Flake, taktiklerin zaten tüm hızıyla devam ettiğini belirtiyor.
Onu yenmek kolay demişti: Donald Trump'ın rakibi Harris'e yaptığı bağışlar...
TAYVAN PEKİN İÇİN NEDEN ÖNEMLİ?
Çin'in komünistleri için ada devletinin ele geçirilmesi iç savaşın yarım kalan son işi... 1949'da eski Çin Cumhuriyeti'ndeki kapitalist güçler Tayvan'a sığındı. Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, büyük yeniden diriliş projesini, yani "Çin ulusunun büyük canlanışını" ilerletiyor ve sözde "yeniden birleşme" bunda önemli bir rol oynuyor. Bu diriliş en geç 2049 yılında Halk Cumhuriyeti'nin 100. yıldönümünde başarıya ulaşmalıdır.
Tayvan Boğazı'ndaki güç dengesini adanın ve onun koruyucu gücü ABD'nin aleyhine değiştiren Çin'in devasa silahlanması nedeniyle çatışma tehlikesi artıyor. Aslına bakılırsa Pekin, Çin'i eleştiren politikacı Tsai Ing-wen'in Tayvan Devlet Başkanı olduğu 2016 yılından bu yana askeri baskıyı artırıyor.
Başlangıçta Pekin'deki liderlik, Tayvan Boğazı'ndaki orta hattı geçmeden Tayvan'a giderek daha fazla savaş gemisi ve uçak gönderdi. Bu durum, Ağustos 2022'de ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Tayvan'ı ziyaret etmesiyle değişti.
Pekin, o zamanki 3 numaralı ABD hükümetinin ziyaretini, izlediği Tek Çin politikasına bir hakaret olarak gördü. Buna göre Çin'in tek meşru temsilcisi vardır, o da Halk Cumhuriyeti'dir. Pelosi'nin gezisi, daha önce kabul edilen tampon bölgeleri göz ardı etme ve Tayvan yakınlarında büyük askeri manevralar başlatma fırsatı olarak kullanıldı.
Lai'nin seçilmesinin ardından Pekin başlangıçta nispeten temkinli davrandı, ancak yavaş yavaş önceki tabuları yıkıyor. Şubat ayından bu yana, Çin sahil güvenlik gemileri, Tayvan'ın Çin kıyılarından birkaç kilometre uzakta bulunan Kinmen Adaları'nda hak iddia ettiği bölgeye giderek daha fazla giriyor.
Joe Biden'ın yerine kim aday olacak? İşte daha şimdiden öne...
ABD TAYVAN İLİŞKİLERİ
Bu, Çin'in Tayvan'ın manevra alanını kısıtlamayı amaçlayan sözde gri bölge taktiklerinin bir parçası. Asya uzmanı Flake, Lai'nin göreve gelmesinden sonra durumun hızla kötüleşeceğine inanmıyor, ancak Çin'in kademeli taktiklerini sürdüreceğine inanıyor.
"Pekin bekliyor ve durumu analiz ediyor gibi görünüyor" diyen Flake, Ancak Xi'nin 2049'a kadar beklemeyeceği konusunda uyarıyor. "Kendi kamuoyunu ciddiye almalı ve Çin ordusuna çok daha hızlı hazırlanmaları için doğrudan talimatlar vermeliyiz."
Tayvan şu ana kadar süper güç ABD'den de destek aldı. 1979 yılında ABD Kongresi “Tayvan İlişkileri Yasası” ile stratejik belirsizlik (“kasıtlı belirsizlik”) adı verilen bir politika oluşturdu. Bu, ABD hükümetinin Çin liderliğinin Halk Cumhuriyeti'ni Çin'in temsilcisi olarak gördüğünü kabul ettiği ancak Tayvan'a yönelik iddiayı desteklemediği anlamına geliyor. Bunun yerine ABD, silah sağlayarak ve Çin saldırılarına karşı destek sağlayarak ada cumhuriyetine yardım ediyor. Ancak bir çatışma durumunda Çin'e karşı bizzat savaşıp savaşmayacaklarını açık bıraktılar.
Donald Trump'ın başkanlığı sırasında Çin ile Amerika arasındaki gerilim arttığından beri Washington, Tayvan'a eskisinden daha fazla silah sağlıyor. Hatta Başkan Joe Biden, acil durumlarda Tayvan'ı savunacağını defalarca ifade etti. Trump'ın eski güvenlik danışmanı HR McMasters geçtiğimiz günlerde Japon "Nikkei" gazetesine verdiği röportajda, Trump'ın ikinci başkanlığı durumunda ABD'nin Tayvan'ı askerle desteklemeye devam edeceğini varsaydığını söyledi.
Washington artık Tayvan'ın savunmasını yalnızca ABD'nin bir görevi olarak değil, Asya'daki müttefikleri arasında bir görev olarak görüyor. Ve onlar da aynı şekilde görüyorlar. Kendilerini silahlandırıyorlar, ağ kuruyorlar ve yeni ittifaklar kuruyorlar.
Alman devi Deutsche Bank'tan dikkat çeken Türkiye analizi: Enflasyon yıl...
ABD YENİ MÜTTEFİKLER ARIYOR
Örneğin Japonya, Güney Kore ve ABD, Kuzey Kore'nin olası füze saldırılarına karşı resmi olarak korunmak amacıyla geçtiğimiz yıl Washington'da üçlü ittifakın temellerini atmıştı . Japonya şimdi Filipinler ve Vietnam ile askeri bağlarını genişletiyor.
ABD, Avustralya, Japonya ve Hindistan'ın işbirliği olan “Quad” gibi yeni ittifaklar da var. Washington, 2021 yılında Avustralya, İngiltere ve ABD arasında askeri bir anlaşma olan “Aukus”un kurulmasıyla bir adım daha attı.
Flake, üç ülkenin de şu anda bir çatışma durumunda hayatta kalabilecek endüstriyel kapasiteye, iş gücüne, malzemeye ve becerilere sahip olmadığının farkına vardığını söylüyor. Bu nedenle “Aukus”un iki ayağı var: ortak bir denizaltı programı ve yüksek teknoloji ve savunma sanayinde iş birliği.
İkinci noktada Flake, "Aukus"un Güney Kore ve Japonya gibi sanayi ülkeleri ile daha yakın işbirliğine açık olduğunu söyledi. “Muazzam endüstriyel ve teknolojik yeteneklere sahipler.” Bu nedenle , iki Doğu Asyalı ABD müttefikinin sözde Aukus Plus faaliyetlerine aktif olarak katılacağını varsayıyor .
Flake'e göre bu ittifaklarda önemli olan Pekin'deki devlet liderliği üzerindeki psikolojik etkileridir. Liderler bir istilayı değerlendirirken yalnızca Tayvan'ın askeri yeteneklerini ve olası ABD müdahalesini dikkate almamalıdır. Çin'in Japonya, Avustralya, Güney Kore, Filipinler, Hindistan ve Avrupa'nın tepkilerini de dikkate alması gerekiyor. "Pekin'in Tayvan konusunda ne kadar çok sonuçtan korkması gerekiyorsa o kadar iyi."
Yorum Yaz