'Paramız Türklere gitmesin' diyen Avrupa uyumaya devam ediyor: 150 milyar avroluk tartışmalı teklif gündemi sarstı

Donald Trump yönetimi tarafından yalnız bırakıldıktan sonra savunma ve güvenlik konularında Türkiye ile yakınlaşmaya çalışan Avrupa, bu politikayı tersine çevirecek bir hamleye imza attı. Yeniden silahlanma adımları çerçevesinde 150 milyar avroluk dev bir bütçe hazırlayan Avrupa Komisyonu, Türkiye, ABD ve İngiltere'yi silah, mühimmat ve platform alınacak ülkeler listesinin dışında bıraktı. 

150 milyar avro, Fransa'nın öncülük ettiği "Avrupa'dan Satın Al" yaklaşımı çerçevesinde öncelikle Avrupa Birliği ülkelerindeki savunma firmaları tarafından kullanılacak. Teklif, fondan yararlanacak ülkelere Norveç ve Ukrayna'nın da dahil edilmesini öngörüyor. 

'Beyaz Bülten - Hazırlık 2030' başlığını taşıyan plana göre, Avrupa ülkelerinin kullanacağı savunma ürünlerinin en az yüzde 65'i AB ülkeleri ile Norveç ya da Ukrayna'da üretilmek zorunda. Ayrıca fikrî mülkiyet hakları AB üyesi olmayan bir ülkedeki savunma ürünü de Avrupa'ya kabul edilmeyecek.  

Norveç ve Ukrayna haricinde, Avrupa Birliği'ne üye olmayan ülkelerin bu fon çerçevesinde silah-mühimmat satabilmesi için Brüksel ile savunma-güvenlik anlaşması imzalaması gerekiyor. Fakat başta Fransa ve Yunanistan olmak üzere birtakım AB ülkeleri, oluşturulan fonu kullanmak isteyen ülkelere şimdiden bazı şartlar dayattı. 

İngiliz Financial Times gazetesinde yayınlanan habere göre ABD, İngiltere ve Türkiye gibi üçüncü ülkeler bu girişime katılmak isterlerse AB'den gelecek bazı taleplerle karşılaşabilir. AB ile bu yönde bir güvenlik anlaşmasını müzakere eden İngilizler, 'balıkçılık hakları' ve 'göç' gibi tartışmalı konularda birtakım şartlarla yüzleşti. 

İNGİLİZ YETKİLİ: KARAR BİRLEŞİK AVRUPA FELSEFESİNİ BALTALIYOR

Geniş ölçekli satın alım için oluşturulmuş 150 milyar avro tutarındaki fondan özellikle İngiltere ve Türkiye'nin dışlanması, Avrupa Birliği'ne üye bazı ülkeler tarafından sert şekilde eleştiriliyor. Durum, Financial Times haberine şu ifadelerle yansıdı:

"İngiltere ve Türkiye'nin dışlanması bu pazarlardaki üreticiler veya tedarikçilerle yakın bağları olan büyük Avrupa savunma şirketleri için büyük baş ağrıları yaratacaktır. 

Bir İngiliz yetkili, AB fonu kurallarını şöyle değerlendirdi: Avrupa savunma pazarında parçalanmayı önlemek ve üye devletlerin üçüncü ülkelerle ortaklık kurmasına olanak tanıyan yasal yapılar oluşturmak için daha geniş Avrupa güvenliği çıkarları doğrultusunda birlikte çalışmalıyız.

Üst düzey bir İngiliz savunma endüstri yetkilisi ise dışlama hamlesine şu tepkiyi gösterdi: Avrupa Birliği ve özellikle Fransa bu konuda çıkarcı davranacaksa bu durum savunma-güvenlik açısından ortak ve birleşik bir Avrupa felsefesini baltalar." 

Fransa'nın savunma harcamalarını AB şirketleri için sınırlama çabaları AB dışı savunma üreticileriyle yakın bağları olan Almanya, İtalya, İsveç ve Hollanda gibi ülkelerden sert bir direnişle karşılaştı. AB Komisyonu'nca hazırlanan önerinin Avrupa Birliği ülkelerinin çoğunluğu tarafından onaylanması gerekiyor. 

AB Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, ayrılan fona dair yaptığı değerlendirmede, "Avrupa savunma sanayiini gerçekten inşa etme fırsatımız var. Ukrayna'daki savaş, yabancı kısıtlamalar olmadan yerli silahlara sahip olmanın önemini gösterdi. Bir kriz durumunda ordunuzun gerçekten serbest hareket edebilmesi gerekiyor" dedi. 

ATİNA YİNE AVRUPA'YI GÜDECEĞİ İÇİN SEVİNÇLİ

Mevcut tablo, Avrupa ülkelerine fon kapsamında silah satmak isteyen Türkiye'nin Brüksel ile anlaşma imzalaması halinde Fransa ve Yunanistan'ın bazı talepleriyle karşılaşabileceğini gözler önüne serdi. Nitekim Türkiye'yi dışarıda bırakma kararı Yunan medyasında sevinçle karşılandı. 

Kathimerini gazetesinin haberinde karar şöyle yorumlanıyor:

"Komisyon, Türkiye'yi AB fonlarının dışında tuttu. Ankara, Kıbrıs sorununun çözümü ve Doğu Akdeniz'de istikrar konularında adım atmazken Avrupa, savunmasına yönelik adımlar atıyor. ABD ve İngiltere'nin de dışlandığı metin nihaî değil; müzakereler AB liderleri düzeyinde devam edecek.

Başbakan Kiryakos Miçotakis, 'şeytanın saklandığı' daha özel ayrıntıları görüşmek üzere, Türkiye'ye yönelik olası fırsatları da göz önünde bulundurarak toplantılara katılacak. Komisyon, 'ReArm Europe' planı çerçevesinde 800 milyar dolara kadar para seferber etmeyi tasarlıyor."