Mahmut Akşit, KAAN motorunda yeni müjdeyi verdi: Herkesin umduğundan daha hızlı olacak, yakın zamanda bunu göreceğiz

TUSAŞ Motor Sanayii/TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, Türk havacılık platformlarına güç verecek motor projelerinde son durumu TRHaber'e anlattı. Millî projelere ilişkin TRHaber Yayın Yönetmeni Hilal Güven Özbey'e verdiği demeçte Akşit, KAAN motoru geliştirme sürecinin 'herkesin beklediğinden daha hızlı ilerlemekte olduğunu' söyledi.  

Millî Muharip Uçak KAAN için geliştirilmekte olan TF35000'e dair 'yanma odasının tamamlandığı' yönündeki söylentileri kısmen doğrulayan Akşit, Türkiye'nin merakla beklediği beşinci nesil jet motoruna ilişkin şu bilgileri verdi:

Yanma odası tek başına tamamlanmaz. Motorun bütünü bir süreçtir. Biz bunu ekiplere dağıtarak, bölerek veririz ve sistem mühendisliği yaklaşımıyla sistem bir bütün halinde ilerler. Birbiriyle etkileşim halinde ilerler. Bir tarafta yapılan hesapta öngörülenden yüksek yahut düşük basınç çıktıysa bu durum arkayı da etkilediği için arkadaki tasarımların yeniden elden geçmesi gerekir. 

O yüzden bir noktasının bitmiş olmasında bir şey yok. Hepsi beraber ilerliyor. Tabii ki şuna hazırlıklı olmamız gerekiyor; bu çok kısa bir süreç değil. Zaten kısa sürede bitirilebilecek kadar kolay bir şey olsaydı bunu herkes yapardı. Özellikle uçak motoru teknolojisi... 

Savaş uçağında teknolojinin uç noktasına geliyorsunuz. Limitleri zorluyorsunuz. İHA motorlarını daha önce yaptık biliyorsunuz. Helikopter motorunu da yaptık, uçurduk. Artık seri imalat aşamasındayız. Uçak motorları merdivenin en üst ayağı. Şimdi en üst seviyedeyiz. Bu da hemen şak diye olmuyor. 

KAAN MOTORU OLACAK VE HERKESİN UMDUĞUNDAN DAHA HIZLI OLACAK

Eurojet-2000 gibi Avrupa'nın yeni nesil motorları bile 15-17 yıl gibi süreçlerde geliştirilmiş motorlar. Biz de elimizden geldiği kadar hızlı geliştiriyoruz. Buradaki soru 'olacak, olmayacak' değil. 'Olacak' ve herkesin umduğundan daha hızlı olacak. Fakat zamanını söyleme yetkimiz yok.

Ve oluyor. Mühendislik ve teknolojik yetkinliğimiz var. Hemen hemen her türlü motoru yapacak yetkinliğimiz var. Zaten bu TF35000 motoru, uçak motorları sınıfında en uçta bir motor. Yani dünyada en tepedeki ilk 3 motordan biri olacak. Böyle bir motor Amerika'da var ve Rusya'da var.

Uçaklarla bütünleşik bir teknoloji bu. Savaş uçakları, bizim bildiğimiz F-16'lar da dahil, süpersonik uçmak için artyakıcı çalıştırmak zorunda, ses hızını geçebilmek için. Bu da çok ciddi yakıt tüketimi demektir. Bunu uzun süre yapamazlar. Çok uzun süre süpersonik uçamazlar. Depoyu hemen boşaltır çünkü. 

Acil durumda, kalkış ânında, kısa pistten kalkarken, kısa süreli... veya bir it dalaşı sırasında bir füze, bir tehdit geldiğinde ondan kaçınma manevrası için... 

Bizim geliştirdiğimiz motor, artyakıcı çalıştırmadan süpersonik hızlara çıkabilecek yetenekte bir teknoloji... Yani teknolojinin uç noktasıyla uğraşıyoruz. 

Bu ölçüde bir yeteneği geliştiren ülke dünyada 3, hadi belki 4'tür. Mesela Çin... Hem Rusya hem Ukrayna ile ciddi işbirliği içinde çalıştı, onlar da artık belli bir yere geldi. Ama hâlâ kendi özgün geliştirdikleri beşinci nesil bir motorları yok benim bildiğim kadarıyla. Bizim de inşallah bunu yapıp çalıştırdığımızda olacak. Teknolojimiz var ve yapabileceğimizi biliyoruz. 

Ekip olarak kendimize güveniyoruz. Halkımız müsterih olsun, bunun uçtuğunu yakın zamanda görecekler inşallah. 

TF6000'İN BİTMESİNİ BEKLEYEN MÜŞTERİLERİMİZ VAR

TF6000, KAAN motoruna giden yolda merdivenin bir basamağıdır. Gerçek anlamda bir turbofan motoru. Turbofan dediğimiz motor, küçük füze, jet motorları vardır, onların değişik bir teknolojisi. Menzili artırılmış ve yakıt sarfiyatı biraz daha iyi versiyonu. Savaş uçaklarında özellikle bunu kullanıyoruz. Çünkü menzil önemli. 

Kalktıktan sonra hemen 200-300 kilometre ötede yakıtınız bitiyorsa bu çok da kullanışlı olmuyor malumunuz. O yüzden belli uluslararası standartları var. Belli menzillere kadar görev yapabilmesi lazım. Yakıtın da o kadar yetmesi lazım. Turbofan teknolojisi bu yakıt ekonomisini sağlıyor. 

KIZILELMA ve ANKA-3 ayarındaki uçaklar için geliştirildi. Dünyada şu anda görüştüğümüz, TF6000 isteyen müşterilerimiz var. Bir an önce bitirmemizi bekleyenler var. Aslında bitirmiş olsak şu anda hemen almak isteyen müşterilerimiz var. Çünkü bu sınıfta çok fazla motor yok dünyada. 

BU MOTORLAR TEKNİK OLARAK NÜKLEER BOMBA YAPMAKTAN DAHA ZOR

Nükleer teknolojisi olan epey bir ülke var. Ama motor teknolojisi olan o kadar çok ülke yok. Çünkü teknik zorluk olarak gerçekten de uçak motoru, teknolojinin en uç noktasındaki zor bir safha. Hatta nükleer teknolojiden bile zor.

Nükleer teknolojinin politik zorlukları var tabii ki; yapmanıza izin vermiyorlar, ambargoya maruz kalıyorsunuz, onun başka politik zorluğu var ama bunun teknik zorluğu çok daha fazla. 

TF10000 motoru ise TF6000'in abisi olacak, bir üst sınıfı. Çok büyük bir farklılık yok; aynı motorun çekirdek kısmını aynen kullanacağız ama tabii ki bazı değişiklikler var. Çekirdekte de ufak değişim var... Arka tarafına bir artyakıcı takılmış, çekirdeği de buna göre modifiye edilmiş bir versiyonu. 

Aslında TF6000 motoru süpersonik uçmak için uygun tasarlanmış bir motor değil. Daha çok ANKA-3 gibi radara görünmez, arkasında ciddi bir termal iz bırakmayan, görünmezlik vurgusu olan fakat sesaltı uçuşlar daha uygun. Süpersonik uçmak için buna bir artyakıcı takılması gerekiyor. Artyakıcılı versiyon da TF10000 olacak inşallah.