KAAN seri üretimi için çarpıcı gelişme: TUSAŞ'taki F-35 ekipmanı paketlenecek
Pentagon'a bağlı F-35 Program Ofisi, hayalet uçağın parçalarını üreten cihaz ve ekipmanın tamamını ABD'ye taşıma hazırlığı yapıyor. Nakliyatta görev alacak şirketin belirlenmesi için bir çağrı yazısı yayınlayan Ofis, F-35 ile ilgili her şeyin TUSAŞ'tan Kaliforniya'ya gönderilmesini istiyor.
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) tesislerinde F-35 üretim ekipmanının hâlâ varlık gösterdiği ortaya çıktı. ABD Savunma Bakanlığı'na bağlı F-35 Ortak Program Ofisi (JPO), TUSAŞ'ta uçak parçası üretiminde kullanılan cihaz ve test aygıtlarının iade edilmesini planlıyor.
JPO bu amaçla bir bilgi talebi yayınladı. 2024 yılı ekim ayında hazırlanan çağrı yazısında Ankara'daki TUSAŞ tesislerinden yüklenecek F-35 üretim ekipmanının Kaliforniya'da Northrop Grumman şirketine ait fabrikaya götürülmesi için pazar araştırması yapılması isteniyor.
F-35 özel üretim takımı ile test ekipmanının sökülmesi, paketlenmesi, taşınması ve konteynere yüklenmesi işlemlerinden oluşan sürecin maliyeti araştırılıyor. Malzemelerin ABD'ye götürülmesinde rol almak isteyen şirketleri bulmak için hazırlanmış JPO yazısında şu ifadeler dikkat çekti:
"Yüklenici, F-35 üretim gereçlerini ABD ve uluslararası taşımacılık/nakliye standartları, prosedürleri, yasaları ve yönetmeliklere uygun olarak gönderecektir.
Yüklenici, F-35 üretim ekipmanının gelecekteki kullanımına uygun şekilde muhafaza edilmesini ve envanterinin çıkarılmasını sağlamak için gerektiği şekilde uygun paketleme malzemeleri, nakliye konteynerleri, nakliye modları vb. kullanacaktır.
Yüklenici, sökümden depolomaya kadar tüm faaliyetler sırasında varlıkların uygun şekilde muhasebeleştirilmesini ve muhafazasını sağlayacaktır. Yüklenicinin iş sırasında hükümet kuruluşlarıyla ortaklık yapması gerekebilir.
Tüm araçlar okyanus yüküyle sevk edilmek üzere konteynerlere yerleştirilecektir. Sökme işlemi Ankara'daki TAI tesislerinde gerçekleşecektir."
TUSAŞ'TA F-35 DEFTERİ TAMAMEN KAPANIYOR
2019 yılında Donald Trump yönetimi, Türkiye'nin Rusya'dan S-400 hava savunma sistemleri satın almasını gerekçe göstererek Ankara'yı F-35 program ortaklığından çıkarmış, aynı zamanda Türkiye'yi CAATSA (ABD Düşmanlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Yasası) kapsamına sokmuştu.
Bu tarihten sonra Türk şirketlerinden parça alımını kademeli olarak kesmeye başlayan Lockheed Martin, yeni tedarikçiler bulmak için yaklaşık 9 milyar dolar harcadı.
Başta TUSAŞ olmak üzere Türk şirketleri 2019 yılına dek her F-35 uçağı için 100'den fazla parça üretiyordu.
F-35 Program Ofisi'nin 2024 sonlarında yayınladığı 'nakliye' çağrısı, F-35 üretim ekipmanının halen TUSAŞ tesislerinde olduğunu gözler önüne serdi.
3 Mart 2025'te Breaking Defense sitesine demeç veren bir Amerikan savunma yetkilisi, transfer işlemlerinin başlayacak olmasını şöyle yorumladı: "Bu uzun zamandır bekleniyordu. Araçların Ankara'da beklediği her gün, programı tam olarak kontrol edemediğimiz anlamına geliyordu. Ekipmanın Türkiye'de tutulması lojistik ve güvenlik açıdan baş ağrısı yaratıyordu."
ABD gazetesi The Hill'e konuşan bir Kongre yetkilisi ise "Bu Türkiye'yi cezalandırmak değil, sadece teknolojimizi güvence altına almak istiyoruz" ifadelerini kullandı.
F-35 üretim hattının boşalmasıyla birlikte millî platformlar için ek alan açılmış olacak.
TUSAŞ'tan F-35 ekipman transferinin ne zaman gerçekleşeceği bilinmiyor. Sözkonusu cihazların ABD'ye gönderilecek olması TUSAŞ tesislerinde başta KAAN olmak üzere millî platformların üretiminin hızlanması adına olumlu görülüyor.
ABD medyası, Ankara'dan Kaliforniya'ya deniz yoluyla sevk edilecek yükler için kargo masrafının onlarca milyon doları bulabileceğini kaydediyor.
