HÜRJET'e Eurofighter motoru güç verirse ne olur? F404 sorunu çözülmezse TUSAŞ rotayı EJ200'e çevirebilir

40 adet F-16 Blok-72 savaş uçağı, yüzlerce füze ve modernizasyon kitlerinin alımı konusunda ABD ile henüz nihai bir anlaşmaya varılamadı. F110 ve F404 tipi jet motorlarının lisans altında Türkiye'de üretilmesi teklifine de Washington'dan olumlu bir cevap gelmedi. 

F-16 uçaklarında ve Milli Muharip Uçak KAAN'ın ilk prototiplerinde General Electric üretimi F110 motoru kullanılıyor. Çok geniş ihracat potansiyeli bulunan HÜRJET'e ise aynı şirketin F404 motoru güç veriyor.

TUSAŞ, seri üretim bandında her ay 2 adet HÜRJET'i hazır hale getirmeyi hedeflerken Amerikan motor şirketinin Ankara'ya düzenli olarak F404-GE-102 motoru gönderip göndermeyeceği yahut bu motorların TUSAŞ Motor Sanayii/TEI'de lisans altında üretilip üretilmeyeceği şimdilik meçhûl. 

TEI Genel Müdürü Mahmut Akşit, 200 adet F404 motorunun Türkiye'de üretilmesi için General Electric ile görüşme yürüttüklerini duyurmuştu. Şirketin bu teklife sıcak baktığı biliniyor ancak motorların gerek satışı gerekse de Türkiye'de üretilmesi konusunda ABD Senatosu'nun onayı gerekiyor. Bu konuda Kongre'den henüz bir karar çıkmadı. 

ABD'Yİ KONTROL EDEN YAHUDİ LOBİSİ SORU İŞARETLERİNİ ARTIRIYOR

Anlaşmaları sürüncemede bırakan Joe Biden'ın Beyaz Saray'da koltuğunu devrettiği Donald Trump'ın sürece işlerlik kazandırması bekleniyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Başkanı Trump arasındaki yüz yüze görüşmenin Nisan 2025'te gerçekleşeceği ileri sürülüyor. 

Erdoğan, Trump'la 16 Mart'ta gerçekleşen telefon görüşmesinde Amerikan yönetiminden Türkiye'nin çıkarlarını gözeten adımlar atmasını beklediğini belirterek CAATSA yaptırımlarının sonlandırılmasını ve F-16 tedarik sürecinin neticelendirilmesini istedi. Erdoğan, Türkiye'nin F-35 ortaklığına da yeniden dönüş yapabileceğini belirtti. 

Erdoğan ile Trump'ın Washington'daki görüşmesinde temel konu başlıkları arasında F404 ve F110 motorlarının tedariki meselesi bulunacak. Diğer yandan Amerikan yönetimi ve Amerikan savunma şirketleri üzerinde etkili olan Yahudi lobilerinin motor ve uçaklara ilişkin tedarik sürecini baltalamayı sürdüreceği endişesi devam ediyor. 

F404 YERİNE AVRUPALI EJ200 GELİRSE?

HÜRJET'e güç veren F404'e ulaşım konusundaki riskler, geniş bir ihracat potansiyeli bulunan bu uçağın motoruna dair alternatifleri gündeme getirdi. Eurofighter Typhoon uçaklarına güç veren EJ200 motoru, F404'e en önemli alternatif olarak öne çıkıyor. 

General Electric motorunun tedarikinde Amerikan yönetimiyle yaşanan sorunların devam etmesi halinde TUSAŞ rotayı Almanya, İngiltere, İtalya ve İspanya ortaklığındaki Eurojet konsorsiyumu tarafından üretilen EJ200'e çevirebilir. 

F404'ten daha güçlü bir motor olan EJ200, Amerikalı rakibinin artyakıcısız ürettiği 11 bin pound (48 kN) itkiye karşılık 13 bin 500 pound (60 kN) ölçeğinde itki üretiyor. 6 bin saati aşan kullanım ömrüyle EJ200, 4 bin saat uçuş vaat eden F404'ten daha uzun süre havada kalıyor. 

Daha yüksek itki sunmasından ötürü EJ200, HÜRJET'in ivmelenmesini ve tırmanma hızını artırarak süpersonik uçuşta daha iyi performans sunabilir. TUSAŞ, Amerikan F404 moturuyla 1,4 Mach azamî sürat hedeflerken Avrupalı EJ200'le süpersonik hızın 1,5 Mach seviyesini geçebileceği belirtiliyor. 

Ancak iki motor arasında ağırlık, çap ve boyut farklılığı bulunduğundan ötürü EJ200 entegrasyonu için HÜRJET'te bazı yapısal değişiklikler kaçınılmaz hale gelecek. Motor kontrol yazılımının ve mekanik bağlantıların yeniden ele alınması yanında uçağın hava giriş alıkları ve motor yuvasının kısmî değişime uğrayabileceği ifade ediliyor. 

40 adet Eurofighter Typhoon siparişini onaylayan Avrupa ülkeleriyle Türkiye arasında önümüzdeki dönemde yaptırımlara konu olacak ciddî bir sorun yaşanması beklenmiyor. 

EJ200 motorunu üreten Eurojet Turbo GmbH'nin ortaklık yapısı şöyle: 

• MTU Aero Engines (Almanya): Yüzde 33
• Rolls Royce (İngiltere): Yüzde 33
• Avio Aero (İtalya): Yüzde 21
• ITP Aero (İspanya): Yüzde 13

İspanya Hava Kuvvetleri'nin tercih ettiği millî jet eğitim uçağı HÜRJET, Madrid yönetiminin isterleri doğrultusunda modifiye ediliyor. TUSAŞ'ın önümüzdeki yıllarda yüzlercesini ihraç etmeyi amaçladığı millî uçak, motor tedarikine dair soru işaretlerinin çözülmesiyle birlikte uluslararası pazarda fırtınalar estirecek.

Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Ziya Cemal Kadıoğlu, İspanya Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Francisco Braco Carbo ile birlikte HÜRJET uçaklarıyla 26 Şubat 2025 günü kol uçuşu gerçekleştirdi.