Tarih tekerrür etti: Santorini depreminin izleri Osmanlı arşivinden çıktı!

İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Araştırma Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği bölümünden araştırmacı Mostafavi Maresht, 26 Ocak'tan bu yana Santorini Adası'nda kaydedilen depremler ve potansiyel volkanik hareketlilikleri, Osmanlı döneminin ilk jeoloji kitabı "İlm-i Tabakatü'l Arz" referansıyla değerlendirdi. Maresht, bölgenin yoğun bir "deprem fırtınası" ile karşı karşıya olduğunu belirterek, sismik gözlem yapılan alanlarda 18 bin 400'den fazla depremin kaydedildiğini aktardı. Bu depremlerin 1300'ünün ortalama 3 ila 5,3 büyüklüğünde olduğunu ifade eden Maresht, deprem fırtınalarının başlangıç noktasının 30 kilometre uzunluğunda ve 20 kilometre genişliğinde bir bölge olduğunu, bu bölgenin Santorini Adası ile Kolumbo denizaltı volkanını kapsadığını söyledi.

GÜVENLİK ÖNLEMLERİ VE YER HAREKETLERİ

Maresht, adanın güvenlik önlemleri nedeniyle tahliye edildiğini hatırlatarak, depremlerin yaşandığı dönemdeki yer hareketlerinin biraz daha durulduğunu belirtti. "Tarih tekerrür eder" ifadesinin sadece tarihi olaylar için değil, jeoloji için de geçerli olduğunu vurgulayan Maresht, Santorini'deki yer hareketlerinin 100 yılı aşkın bir süre önce de gözlemlendiğini ifade etti. Tarihi açıdan, Santorini olaylarının yeniden adalar oluşturan denizaltı volkanik aktiviteleri olduğunu belirten Maresht, bu bilgilere "İlm-i Tabakatü'l Arz"da yer verildiğini dile getirdi.

VOLKANİK AKTİVİTELERİN TARİHİ KAYDI

Maresht, kitabın 80. sayfasında Akdeniz havzasındaki yanardağların anlatıldığını, bu havzada en büyük volkanların "Vezüv", "Etna", "Stromboli" ve "Santorini" olarak anıldığını ifade etti. 83. sayfada ise "Santorini Adaları deniz altı volkanlarıdır. Bu yanardağ aynı zamanda bir denizaltı yanardağıdır. Denizaltında patlama yaşanıyor. Erimiş lavlar ilk olarak deniz altında oluşur, lavlar deniz yüzeyine çıktığında kristalleşip sertleşerek yeni adalar oluşturur." ifadelerine yer verildiğini aktardı. Ege Denizi'ne o dönemde "Adalar Denizi" denildiğini hatırlatan Maresht, 1886'da Etna'da volkanik bir patlama yaşandığını ve kitabın bu duruma da değindiğini belirtti.

TARİHSEL ÖRTÜŞÜMLER

Maresht, kitabın başka bir sayfasında Rodos Adası yakınlarında, günümüzde "Nisiros" olarak bilinen "İncirli" Adası'nda yaşanan patlamaların yer aldığını, bu adanın halen volkan yayı üzerinde ve Santorini ile aynı hizada bulunduğunu söyledi. Etna'da yakın zamanda bir patlama yaşandığını belirten Maresht, "Tarihsel açıdan örtüşüyor, o gün yaşanan olaylar bugünkü olaylarla benzer." dedi. Osmanlı döneminde İncirli Adası'ndaki volkanik olayların da benzer şekilde devam ettiğini vurgulayan Maresht, kitabın bu konuya ilişkin ifadelere yer verdiğini aktardı.

ENDİŞE VERİCİ BULGULAR

Maresht, Santorini'deki depremlerin odak noktasının ve derinliğinin, Kolumbo denizaltı volkanının altındaki magma odalarıyla örtüşmesinin endişe verici olduğunu belirtti. Yanardağ patlamalarının yalnızca sismik olayların değerlendirilmesiyle tahmin edilemeyeceğini, başka ölçümlere de ihtiyaç duyulduğunu ifade etti.

DİĞER