Depremlerin önüne bu yolla geçilecek! Erken Uyarı Sistemi İzmir'e geliyor

Dokuz Eylül Üniversitesi Deprem Araştırma Merkezi tarafından 2 yıl önce çalışmalarına başlananan Deprem Erken Uyarı Sistemi (DEUSİS) projesinde üniversitenin, jeoloji, jeofizik, inşaat, bilgisayar ve elektronik mühendisliğinden olan akademisyenler beraner çalıştı. 

20 SANİYE ÖNCE HABER VERECEK 

Test aşamasına gelen sistem, şubat ayı sonunda test edilmeye başlanacak. Akademisyenler 6 ay boyunca 12 farklı noktada 24 saat boyunca yerin altını dinleyecek. DEUSİS yerin altındaki fay kırıldığı an sarsıntı hissedilmeden önce uyarıda bulunacak. Yapılan çalışmalara göre 10-20 saniye öncesinde deprem vatandaşlara bildirilebilecek. 

TEST ÇALIŞMALARI ŞUBAT AYINDA BAŞLIYOR 

Aynı zamanda sistemi geliştirip yazılımı oluşturmaya çalıştıklarına dikkat çeken DAUM Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir çalışma ile ilgili şu sözlere yer verdi: 

Dünya ölçeğinde farklı ülkelerin geliştirdiği çeşitli aletler var ama biz Dokuz Eylül olarak yerli bir ürün geliştirmek istiyoruz. Test aşamasına geldik. Depremin hareketini ölçen üç cihazı birlikte kullanıyoruz. Yerin altında bir deprem olduğu anda bunu algılayan cihaz, bize bir sinyalle bilgi veriyor. Biz bu sinyali bir yazılımla sayısal parametreye dönüştürdük. Bundan sonra da sistemin işletmesine geçeceğiz. 6 aylık deneme sürecinde 12 farklı noktada sistemi kuracağız ve sistem bize anlık veri sağlayacak. Yani 6 ay boyunca 24 saat yeri dinleyeceğiz.

6 AY İÇİNDE İZMİRLİLERİ ERKENDEN UYARACAK SİSTEM DEVREYE GİRECEK 

Sistemde verilecek eşik değerlerini kendilerinin belirlediğini söyleyen Sözbilir, AFAD ile protokol imzaladıklarına dikkat çekerek şu ifadeleri kaydetti: 

Örneğin 5 ve üzeri büyüklükte deprem olursa bizi uyarmasını sağlayacağız. Kırılacak olan faydan gelecek sinyali, depremin sarsıntısı bize gelmeden önce bildirmiş olacak. Bu sismik kaynaktan uzaklığı göre bazen 10 saniye, bazen 20 saniye önceden olabilir. O sinyal geldiği anda örneğin metrodaki elektriği keseceğiz, doğalgazı keseceğiz, fabrikalardaki elektriği keseceğiz. Böylece deprem bizi salladığında hem deprem sırasındaki zarar azalacak hem de deprem sonrası çıkacak yangınlar önlenecek. Biz mekanizmayı geliştirdik ve AFAD ile bir protokol imzaladık. Bu protokol ile biz bilgiyi anında AFAD'a bildireceğiz, AFAD da bunu halka ya da kurumlara dağıtabilecek. Halk nezdinde bu uyarı telefonlara gelebilir, yani bir iletişim ağı ile birlikte işleyecek. Biz sadece sistemi oluşturacağız ve 6 ay sonra gerçek zamanlı şekilde İzmir'de çalışır hale gelecek. 

'NE ZAMAN DEPREM OLACAĞINI BİLMEK İÇİN ÇALIŞIYORUZ'

Diğer yandan geliştirilen sistemin depremden sonra çalışmasına başlanılan bir proje olduğunu belirten Sözbilir şöyle konuştu: 

Bizim hedefimiz, deprem olmadan önceki depremin verilerini kullanarak ne zaman deprem olacağını bilebilmek. Dünyadaki bütün bilim insanları bunun için çabalıyor. Nasıl hava durumunu 15 gün önceden bilebiliyorsak inanıyorum ki ileride deprem olmadan 15 gün önce yazılım geliştirilerek nerede kaç büyüklüğünde deprem beklendiği söylenecek. Bunu yapmak gücümüz var. Çünkü biliyoruz ki deprem olmadan önce hem yerde hem suda hem de havada belli değişimler gerçekleşiyor. Bu değişimlerin hepsini ölçen bir sensör sistemi geliştirebiliriz. Aslında son hedefimiz, depremden önce depremin geleceğini bilmek. Bunun için de çalışmalarımız olacak. Ancak bu sistem, deprem olduğu anda bize gelmeden önce depremi algılamayı kapsıyor. Deprem yerin 10 kilometre altında olduğu anda biz daha sarsılmadan cihaz bunu algılıyor. Onu algıladıktan sonra sinyali verdiği anda biz onu bilgisayar ortamında sayısal parametreye dönüştürüyoruz. O depremin büyüklüğünü önceden biliyoruz. Bunu bir iki saniye içerisinde çözüyoruz.

TÜRKİYE'DE SADECE İSTANBUL'DA VAR 

Sistemin İzmir için geliştirildiğine dikkat çeken Sözbilir, 100 kilometre uzaklıktaki fay hattının kırılmasını tespit etme yeteneğine sahip olduğunu belirterek şunları kaydetti: 

Biz bunu İzmir için yapıyoruz ama sismik değeri yüksek olan her il için kullanılabilir. Türkiye'de sadece İstanbul'da deprem erken uyarı sistemi var. Marmara Denizi'ndeki bir fay kırılırsa görülecek zarar üzerinden çalışma yürütülüyor. Fay ile İstanbul arasındaki mesafe kısa olduğu için yaklaşık 8-9 saniye bir vakit olacak.