Beşiktaş'ın efsanevî başkanı Süleyman Seba vefatının 7. yılında anılıyor. Başkan olarak görev yaptığı 16 yıl boyunca sadece Beşiktaşlıları değil, diğer takımların taraftarlarını da kendisine hayran bırakan Seba, spor dünyasının sözü geçen ağabeyi, futbolcuların dert babası ve bir centilmenlik abidesiydi.
1943 yılında Beşiktaş genç takımına giren, 3 yıl sonra da Fenerbahçe karşısında ilk derbi maçına çıkan Seba, kulübe hem futbolcu hem de başkan olarak hizmet ederek taraftarın gönlünde derin izler bıraktı.
Yaşadığı dönem insanların fısıltıyla dillendirdiği ancak yüksek sesle konuşulmayan ikincil bir hayatı da vardı Süleyman Seba'nın. Futbolculuktan gelme kulüp başkanı sıfatıyla Seba, aynı zamanda Milli İstihbarat Teşkilatı'nın (MİT) kıdemli ajanlarındandı.
Soğuk Savaş döneminin fırtınalı yıllarında Türkiye'deki sol örgütlerin macerasını yakından takip etmiş ve cemiyet hayatının ünlü bir ismi olarak devletin ilgili birimlerine günü gününe istihbarat aktarmıştı.
MİT'in Yıldız'daki yerleşkesinin ağır abisi Seba, ünlü MİT mensuplarından Mahir Kaynak'ı da Teşkilat'a sokan isimdi. Kaynak'la irtibat kurarak sol örgüt temsilcilerini onunla 'yemleyen' Seba, meşhur 9 Mart cuntasının dinleme cihazıyla kayıt altına alınmasını da, darbecilerin ipliğinin pazara çıkarılmasını da perde gerisinden yönetti.
Gazeteci Murat Yetkin, Süleyman Seba'nın 'öteki' yaşamını, ajanların heyecan dolu dünyasına girdiği 'Casuslar Kitabı'nda şöyle anlatmıştı:
Son dakika: Malatya’da yolcu otobüsü şarampole devrildi! Çok sayıda yaralı...
CASUSLAR KİTABI'NDA SÜLEYMAN SEBA
Mahir Kaynak'ın kızı Deniz Ülke Arıboğan, Bahçeşehir Üniversitesi Rektörlüğü yaptığı günlerde katıldığı bir davette Beşiktaş eski Başkanı Süleyman Seba ile yan yana düşmüştü. Babasının birkaç kez Süleyman Seba'nın adını samimiyetle andığını duymuştu. Seba'nın da geçmişte bir ara MİT'te çalıştığını duymuştu ama bu o kadar önemsenen bir bilgi olmamıştı hiç, hatta hep "Basın bürosunda gazete kupürü keserdi" türünden hafifsenirdi.
Babasıyla tanışıp tanışmadığını sordu. Seba, "Babanız kim hanımefendi?" diye olanca kibarlığıyla sordu Seba'ya. Arıboğan, "Mahir Kaynak" der demez, yaşını başını almış Seba herkesin şaşkın bakışları altında ayağa fırlamış, Arıboğan da gayri ihtiyari ayağa kalkmıştı. Seba ceketinin önünü ilikleyip Arıboğan'ı sarılmış, yanaklarından öpmüştü; gözleri yaşarmıştı.
Sonra yıllardır sakladığı sırrı Arıboğan'a açıkladı: Mahir Kaynak'ın Madanoğlu cuntası içinde MİT adına çalışırken irtibatta olduğu kişi kendisiydi; Kaynak'la MİT adına ilişki kuran vaka subayı, kontr-komünizm, yani komünizmle mücadele şubesi kıdemli memurlarından Süleyman Seba idi.
Seba da MAH ya da sonra MİT'te o dönemde görev yapan çoğu istihbaratçı gibi Çerkes kökenliydi; 1926'da Sakarya'nın Hendek ilçesinde doğmuştu. Kabataş Erkek Lisesi'ni bitirdikten sonra Beşiktaş'ta futbol oynamaya başlamış, bu nedenle Mimar Sinan Üniversitesi Fransız Filolojisi eğitimini yarıda bırakmıştı.
1947'de Dolmabahçe'deki İnönü Stadı'nın açılış maçında İsveç'in AIK takımına attığı gol, bir Beşiktaşlı oyuncunun İnönü'de attığı ilk gol olarak kulüp tarihine geçmişti. Ama 1954 yılında menisküs olduğu gerekçesiyle futbolu bir anda bıraktı.
Bu, Seba'nın o zamanki adıyla MAH, yani MİT'e girdiği tarihti.
Seba MİT mensubu olan ilk sporcu değildi. Daha önce, İkinci Dünya Savaşı'nda getirdiği Almanya'nın Türkiye'ye saldırmayacağı istihbaratı ile İnönü'nün ABD ve İngiltere'yle pazarlıkta elini rahatlatan, bu nedenle ödüllendirilen MAH ajanı Neşet Güriş'in öyküsünden bahsetmiştik; o da Eyüp Futbol Kulübü'nün oyuncusu ve sonra yöneticisiydi. Güriş'in bu konuda hayli ilginç bir tanıklığı vardı:
"23 yaşında futbolu bırakmak zorunda kaldım. Nedeni ne sakatlık ne parasızlıktı. Tek nedeni MİT'te ajan olarak çalışmaya başlamamdı. Aslında bir süre hem futbol oynadım hem de ajan olarak çalıştım. Ancak bir akşam gizli görevde bir kişi beni tanıdı; yanındakilere 'Bu Eyüp'ün kaptanı değil mi?' dedi. Ben de ertesi gün bıraktım.
Sporcu olup da ajan olan bir de Beşiktaş'ın eski başkanı Süleyman Seba vardı. Gerçi onun MİT'e girişi benden 30 sene sonra. Kendisi de birçok başarılı işe imza attı. Hâlâ görüşürüz. Ayrıca eski Galatasaraylı basketbolculardan Turgut Atakol da benim maiyetimdeydi."
Temizlik ile ilgili tüm bildiklerinizi unutun! Evin hangi kısmını ne...
MİT'İN VİTRİN YÜZÜYDÜ
Seba, Beşiktaş Başkanı seçildiği 1994'te artık MİT'ten emekli olmuştu; emekli olduğu sırada MİT İstanbul Psikolojik İstihbarat Şube Müdürü idi. Emekli olduktan sonra beş yıl daha özel sözleşmeli olarak çalıştı ve 'Süleyman abileri' sıfatıyla MİT'in iş dünyası ve sosyal hayat içindeki vitrin yüzlerinden, kanallarından birisi oldu. 13 Ağustos 2014'te 88 yaşında vefat eden Seba, vasiyeti üzerine Feriköy Mezarlığı'nda annesi Nazlı Seba'nın mezarına defnedildi.
Kaynak'a gelince... Kızı ile Seba'nın karşılaşması sonrasında, Futbol Federasyonu yöneticisi damadı Lütfi Arıboğan'ın yardımıyla Seba ile buluştular, eski günlerden konuştular.
Kaynak MİT'te on yıl da kadrolu çalışıp Ekonomik İstihbarat Dairesi başkanlığı da yapmasının ardından 12 Eylül 1980 darbesini takiben istifa etmişti. Ben Yalçın Küçük aracılığıyla oda arkadaşı Mahir Kaynak ile tanıştığımda, ikisi de Gazi Üniversitesi'nde öğretim üyesiydi.
Kaynak, Seba'dan altı ay kadar sonra, 14 Şubat 2015'te vefat etti, Karacaahmet Mezarlığı'nda defnedildi. Türk istihbaratı en başarılı köstebek operasyonunu, başka bir ülkenin istihbarat örgütüne değil, kendi ülkesindeki örgütlere karşı onun sayesinde yapmıştı.
