Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanı Prof. Dr. Abdurrahman Haçkalı, gündemi meşgul eden 'helal deniz ürünleri' konusunda "Kur'an ve sünnette yenilmeyecek olan hayvanlarla ilgili bir liste verilme yönüne gidilmemiş, domuz gibi ismi belirtilerek yasaklananların yanında diğer hayvanlar için ilke ve ölçüler konulmakla yetinilmiştir."değerlendirmesi yaptı.
22 Nisan bugün okul var mı? 22 Nisan'da okullar açık...
AYETTE AÇIKÇA BELİRTİLDİĞİNİ HATIRLATTI
AA'ya açıklamalar yapan Haçkalı, Allah'ın, insanı dünyada başıboş bırakmadığını, ona doğru yolu gösteren hidayet rehberi kitaplar ve yaşantılarıyla örnek olan peygamberler gönderdiğini belirtti ifade etti.
Haçkalı'nın açıklamalarından bazı satır başları:
- Bakara Suresi'nin 173. ayetinde 'Allah size murdar eti (leş), kanı, domuz etini ve Allah'tan başkası adına kesilmiş olanı haram kıldı.' deniliyor. Bunun yanında En'am Suresi 145. ayet-i kerimede de aynı şeyler niteliklerine atıfta bulunularak sayılmıştır. Bunların yanında Kur'an-ı Kerim'de deniz avlarının helal kılındığı ayrıca ifade edilmiştir, 'Size ve yolculara geçimlik olmak üzere deniz avı ve yiyeceği helal kılındı.'
- Kur'an-ı Kerim'de, Hazreti Muhammed'in helal ve haramları açıklama-bildirme hususundaki göreviyle ilgili olarak A'raf Suresinin 157. ayetinde şöyle bir ifade kullanılmıştır: Peygamber onlara iyiliği emreder ve onları kötülükten sakındırır, yine onlara temiz olan şeyleri helal ve pis olan şeyleri de haram kılar.
- Yapılan bir rivayette şunlar ifade edilmektedir: 'Resulullah sallallahu aleyhivesellem, azı dişi bulunan yırtıcı hayvanların ve pençesiyle avlanan yırtıcı kuşların etlerinin yenmesini yasaklamıştır.' Bunun yanında pis ve iğrenç olmaları nedeniyle bazı hayvanların yenmesini yasakladığı da bilinmektedir. Hazreti Muhammed, deniz ürünleriyle ilgili olarak ise 'Denizin suyu temiz, ölüsü helaldir.' buyurmuştur.
- Maliki, Şafii ve Hanbeli alimleri ise Maide Suresi'nin 96. ayetindeki 'deniz avı' ifadesinin kapsamlı oluşunu ve Hazreti Peygamber'in 'Denizin suyu temiz, ölüsü helaldir.' ifadesine dayanarak, deniz ürünlerinin yenilmesi hususunda oldukça geniş bir yaklaşım ortaya koymuşlardır. Maliki ve Hanbeli alimlere göre, deniz hayvanları prensip olarak helaldir. Ancak timsah gibi yırtıcı hayvanlar helal değildir. Şafii mezhebinde ise aslen suda yaşadığı halde karada da yaşayabilen kurbağa, yengeç, kaplumbağa ve su yılanı gibi hayvanlar habis ve zararlı oldukları için helal değildir. Bunların dışında kalan midye, kalamar, ıstakoz, karides gibi deniz ürünlerinin yenmesi ise helaldir.
- Görüldüğü gibi Kur'an ve sünnette yenilmeyecek olan hayvanlar ile ilgili bir liste verilme yönüne gidilmemiş, domuz gibi ismi belirtilerek yasaklananların yanında diğer hayvanlar için ilke ve ölçüler konulmakla yetinilmiştir. Bu nedenle yenmesinin haram olduğu hususunda ittifak edilen hayvanlar oldukça sınırlıdır. Ayrıca sağlığa zararlı maddelerin tüketilmemesi İslam'ın genel ilkelerinden kabul edilmiştir. Bunun dışında, hakkında açık hüküm bulunmayan maddelerin hükmü hususunda alimler, yukarıda verildiği gibi, ihtilaf etmişlerdir. Aslında bu tür ihtilaflar meselelerin daha iyi anlaşılmasına katkı sunduğu gibi mükellefler için uygulamada kolaylık da sağlamaktadır. Bu bağlamda alimlerin çoğuna göre, belirtilen şekliyle, deniz ürünlerinin üretimi ve tüketiminin helal olduğu söylenebilir.
- Diyanet İşleri Başkanlığımızın, bu ürünlerin haram olduğuna dair bir kararı bulunmamaktadır. Örneğin Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulunun yayımlamış olduğu 'Fetvalar' adlı eserde, haram olduğu hususunda ittifak bulunan yiyecekler sayılmış olup, bunlar arasında deniz ürünleri sayılmamıştır. Tartışmaya konu olan kısa fetvada ise sadece mezheplerin görüşlerine atıfta bulunulmuştur. Dolayısıyla Diyanet işleri Başkanlığının bu husustaki tutumu öteden beri yukarıda yayınladığımız açıklamada olduğu gibidir.
