Türkiye'de milyonlarca çalışanın yıllık izin hakkı yasalarla güvence altında yer alıyor. Birçok çalışan her yıl hem Ramazan Bayramı hem de Kurban Bayramı tatili ile beraber yıllık izin hesabı yapıyor.
Yıllık izin dönemi başlıyor. Çalışanların yıllık ücretli izin hakkı anayasal güvence altında olup kaç gün kullanılacağı kıdem ve yaşa göre belirleniyor.
Başkentray ile 6 yılda kaç milyon yolcu taşındı? Bakan Uraloğlu...
YILLIK İZİN KAPSAMI
İş Kanunu kapsamında deneme süresi de dâhil en az bir yıl çalışmış olanlar yıllık ücretli izin kullanabilir. Yıllık izin hakkının ücrete dönüşmesi için iş sözleşmesinin feshi gerekiyor.
Çalışanın rızası olsa bile yıllık izin hakkından vazgeçilemiyor. Kanuna göre izin yerine parasının ödenmesi yönünde talepte bulunulamıyor. İzin süresi toplu sözleşmeye veya iş sözleşmesiyle artırılabiliyor.
Yıllık izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere bölümler hâlinde kullanılabilir.
İşten ayrılırken kullanmadığı iznin parasını alıp iki yıl sonra aynı işyerine dönen için önceki çalışma dikkate alınmaz.
Bir yıl çalıştıktan sonra yeni izne hak kazanılır. Aynı şirkette birden fazla bölümde çalışanlar işten ayrıldığında iki bölümdeki çalışmalar birleştirilir, kullanılmayan izinlerin parası ödenir.
Yıllık izin dönemine ilişkin ücretin çalışanın izne başlamadan önce peşin ödenmesi ya da avans olarak verilmesi gerekir.
Sabah'tan Hazal Ateş'in haberine göre milyonlarca çalışanın bilmesi gereken kısa yıllık izin rehberi ve merak edilen sorunların cevapları:
- Çalışanın rızası olsa da izin hakkı ortadan kalkmaz.
- Saatlik izin yıllık ücretli izinden düşülemez.
- İzin yerine para talep edilemez.
- Emekli çalışana izin 20 günden başlar.
- Yıllık izinde 10 gün blok izin zorunlu.
- İznin ücrete dönüşmesi için sözleşme feshi gerekir.
- Önceki hizmetler izne hak kazanma ve sürede dikkate alınır.
- İzin parasını alıp ayrılan için izin takvimi sıfırdan başlar.
- Aralıklı çalışmada izin zaman aşımına uğramıyor.
- İzne çıkan maaşını peşin ya da avans olarak alabilir.
- 50 yaş üstü, 18 yaş altı 20 günden az kullandırılamaz.
- Bayram, hafta tatili yıllık izinden sayılamaz.
- İzin süresindeki ücrete denk gelen kısa vadeli sigorta primi de ödenir.
Yıllık izin ve bu kapsamda ödenen ücretlere ilişkin merak edilen soruların yanıtları şöyle:
1 - İzin süresinin belirlenmesinde hizmet süresiyle birlikte yaşın da etkisi var mı?
İş Kanunu'nda hizmet süresine göre 1 yıldan 5 yıla kadar olanlara 14 gün, 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 gün, 15 yıldan fazla olanlara da 26 günden az izin kullandırılamıyor. Yaşa göre ise 18 ile altı, 50 ve üstü yaştakilere yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamıyor. 50 yaşından gün alan çalışan emekli olsa da olmasa da işyerinde bir yılı doldurduktan sonra yıllık izin hakkı 20 gündür.
2 - Çalışanın 26 günlük iznin tamamını bir seferde kullanma hakkı var mı?
İş Kanunu'na göre bir yılın dolması gerekiyor, bundan az süreler için izin hakkı doğmuyor. Ancak işveren izin süresinde mahsuplaşmak üzere talebe göre önceden izin kullandırabilir. Yıllık izin süresinin sürekli şekilde verilmesi zorunluluğuna karşı esneklik de bulunuyor. İzin süresi tarafların anlaşmasıyla bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere bölümler halinde alınabilir.
3 - Çalışanlara verilen saatlik izinler toplanarak yıllık izinden düşülebilir mi?
İzin hakkından yararlandırılmaması haklı fesih nedeni kabul ediliyor. İzni kullandırmayan ya da eksik kullandıran işverene idari para cezası uygulanıyor. Bazı işyerleri yıl içinde verilen saatlik izinleri toplayarak yıllık izinden düşebiliyor. İş Kanunu'na göre, yıllık izin diğer ücretli, ücretsiz, hastalık izinleri ile mahsup edilemiyor. Bazı kamu kurumlarında ise yıl içinde kullanılan saatlik izin toplamı 10 günü aşan memurlar için aşan kısım yıllık izinden düşülebiliyor.
4 - Aralıklı çalışmada izin zaman aşımına uğruyor mu?
İzin süresinin hesabında aynı işverene bağlı işletmenin farklı bölümlerinde yapılan çalışmalar izin yönünden birleştirilebilir. Örneğin bir holdingin kargo bölümünde 8 ay, daha sonra da ulaştırma servisinde 6 ay çalışan, bir yıllık süreyi tamamladığı için 14 günlük izin hakkı elde eder. İşten ayrılması durumunda da bu çalışmalar birleştirilir ve kullanılmayan izin günlerinin parası ödenir. Nitekim aynı işyerindeki aralıklı çalışmalarda önceki dönemin zaman aşımına uğramayacağı yönünde yargı kararları bulunuyor.
5 - Yıllık izin hakkımı ücrete dönüştürebilir miyim?
Yıllık izin hakkı iş sözleşmesinin iptali durumunda ücrete dönüştürülebilir. Onun dışında işverenden böyle bir talepte bulunulamaz. İşveren çalışanın sözleşmesini haklı bir nedenle iptal etse dahi izin parasını ayrılırken ödemek durumundadır.
6 - Kalan izinlerimin ücretini alarak ayrıldığım işyerinde bir yıl sonra yeniden çalışmaya başladığımda 26 günlük izin hakkını yeniden kullanabilir miyim?
İzin parasını alarak ayrılan isterse bir hafta sonra yeniden aynı işyerine dönsün, izin hesabında ilk defa işe başlamış gibi kabul edilir. Önceki çalışmalar izin hesabında dikkate alınmaz. Bir yıl çalıştıktan sonra da 5 yıla kadar olan dönemde yılda 14 gün izin kullanabilir
7 - Çalışanın izin süresine ait ücrete denk gelen kısa vadeli sigorta kolları primlerinin ödenmesi gerekiyor mu?
Çalışırken kullanılan yıllık izin süresine ait ücretin sigorta primine tabi tutulması gerektiği gibi, sözleşmenin feshi halinde de kullanılmayan yıllık izin sürelerine ait ücrette sigorta primine tabi tutularak SGK'ya bildirilmesi, primlerin ödenmesi gerekir. İşçinin yıllık izin süresine ait ücretine tekabül eden kısa vadeli sigorta kolları primleri de dâhil tüm sigorta primlerinin ödenmesi gerekir.
8 - Kısa çalışma uygulaması yıllık izinde hak kaybına yol açar mı?
İşyerinde 10 günden fazla veya bir ya da birkaç ay tamamen çalışmaya ara verilen işyerinde sadece işçinin çalışmadığı süre için kısa çalışma uygulanabilir. İşçiler kısa çalışma ödeneği alabilir. İşçi kısa çalışmadan yararlansa bile yıllık izin hakkı bakımından bir hak kaybı söz konusu olmaz. Kısa çalışma uygulanan süreler işyerinde çalışılmış gibi sayılır.
9 - Bayram tatili yıllık izinden sayılır mı?
Her yıl Ramazan Bayramı tatili ve Kurban Bayramı tatili olmak üzere çalışanların izin hakkı bulunuyor.
Özel sektörde çalışanlarının yıllık izin hakları İş Kanunu'nda düzenleniyor ve hükümetin aldığı idari izin kararları özel sektör işverenini bağlamıyor. Ancak yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin sürelerinden sayılmıyor. Yani bayram, hafta tatili yıllık izinden sayılamaz.
NOT: Bu yıl Kurban Bayramı 9 Temmuz Cumartesi başlıyor, 12 Temmuz Salı günü sona eriyor. 11 ve 12 Temmuz günleri genel tatil günleri olduğundan burada yıllık izinden sayılmıyor.
