Türkiye-İsrail enerji iş birliği! İşte Akdeniz'de dengeleri değiştirecek boru hattı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçtiğimiz günlerde Birleşmiş Milletler 78. Genel Kurulu'nun yapıldığı New York'ta İsrail Başbakanı Netanyahu ile görüşmüştü. 

Uluslararası ve bölgesel meselelerin ele alındığı kabulde, iki ülke arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkiler ile İsrail-Filistin ihtilafıyla ilgili son gelişmeler görüşüldü.

Cumhurbaşkanı Erdoğan kabulde, Türkiye’nin İsrail ile enerji, teknoloji, inovasyon, yapay zeka ve siber güvenlik alanlarında ortak çalışmalar yapabileceğini ve barışın egemen olduğu bir dünya için hep birlikte çalışılması gerektiğini söyledi.

''İSRAİL'LE ENERJİDE SONDAJ ÇALIŞMASI BAŞLATACAĞIZ''

Türkiye’ye hareketinden önce New York’ta gazetecilerin sorularını yanıtlayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, şu ifadeleri kullandı;

“Birinci derecede enerji konusu olmak üzere İsrail’le enerji sondaj çalışmasını başlatacağız. Sadece Türkiye’ye değil, Türkiye’den aynı zamanda Avrupa’ya da enerji nakil hatlarını işlet-meye başlayacağız. Özellikle enerji işbirlikleri bizi çok daha farklı yerlere taşıyabilir”

BAKAN BAYRAKTAR, İSRAİL YOLCUSU

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu açıklaması böl-gede dengeleri değiştiren önemli bir kilometre taşı olarak tanımlanıyor. Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar’ın kısa bir süre içinde İsrail’de mevkidaşı Israel Katz ile anlaşmanın ayrıntılarını görüşmek üzere bu ülkeye gitmesi bekleniyor. İşbirliğinin Türkiye ve İsrail için olduğu kadar bölge ülkeleri açısından da önemli olacağını belirten uzmanlar, Türkiye ile İsrail’in ortak sondaj ve boru hattı konusunda çalışmalarını Hürriyet gazetesine değerlendirdi.

''EN UYGUN GÜZERGÂH TÜRKİYE''

''Anlaşma önemli çünkü Doğu Akdeniz gazının Türkiye haricinde başka bir güzergâhtan iletilmesi zaten ticari ve teknik açıdan yapılabilir değil.'' diyen enerji uzmanı Emin Emrah Danış, ''Finansmanı da zor, teknik anlamda da zor. Dolayısıyla Doğu Akdeniz gazının Avrupa piyasasına ulaşması için en uygun güzergâh Türkiye. Ülkemiz bölgedeki enerji kaynaklarının dünya piyasalarına ulaştırılması açısından tecrübeli bir ülke. TANAP, TürkAkım, Bakü-Tiflis-Ceyhan gibi birçok projeyi hayata geçirdik. Ukrayna’nın işgalinden sonra Avrupa’nın Rus gazını ikame edecek alternatif kaynaklara hızlı bir şekilde ihtiyacı var. Türkiye ve İsrail enerji işbirliği Avrupa açısından da önemli bir alternatif anlamına geliyor. İsrail ve Doğu Akdeniz gazını Türkiye’ye getirdiğiniz zaman mevcut boru hatlarına yapılacak ilave yatırımlarla hızlı ve düşük maliyetli bir şekilde bu gazı Avrupa’ya ulaştırabilirsiniz.'' ifadelerini kullandı.

''TÜRKİYE BÖLGENİN EN BÜYÜK İTHALATÇISI''

Türkiye'nin farklı alternatifler sunduğunu belirten Emin Emrah Danış, şunları kaydetti;

''Bu büyüklükteki bir proje ile siz bölge ülkeleri arasında işbirliğini artırıyorsunuz. Bölge açısından bakacak olursak Türkiye İsrail ilişkilerinin normalleşmesine katkı sağlayacak bir katalizör olduğu gibi, gelecek senelerde bu işbirliğine Mısır ile Lübnan’ın da katılması ile çok daha büyük miktarda gaz Türkiye’ye gelerek, burada ticarileştirilerek Avrupa piyasalarına ulaştırılabilir. Hem işbirliği artacak hem refaha katkı sağlayacak. İsrail kaynaklarından yararlanmak istiyor ama Mısır seçeneği sınırlı, Ürdün ve Lübnan’da da seçenekler sınırlı. Türkiye ise başka bir alternatif sunuyor. Bölgenin bu anlamda en büyük merkezi. Türkiye ile İsrail ilişkilerinin normalleşmesi bölgedeki ilişkilere de katkı sağlar. Türkiye bölgenin en büyük doğalgaz piyasası ve ithalatçısı, en gelişmiş altyapıya sahip ülkesi. Anladığımız kadarıyla bu doğalgaz ile de sınırlı kalmayacak, enerji işbirliği genişleyecek.''

''BÜYÜK VE PARASI HAZIR BİR FIRSAT''

Hasan Kalyoncu Üniversitesi Öğretim Üyesi Doçent Doktor Murat Aslan ise ''Türkiye ile İsrail arasında yavaş ilerleyen ama hızlı sonuç alınan bir normalleşme süreci yaşanıyor. Bu adımın atılması birçok farklı dinamiğin gölgesi altında gerçekleşiyor. Birincisi Rusya-Ukrayna savaşı bağlamında Avrupa gaz ve petrol konusunda büyük bir kriz yaşıyor. Bu Türkiye ve İsrail açısından büyük ve parası hazır bir fırsat. İstenen düzeyde olmasa da İsrail üretime başladı, bu artacak ve bunu bir an önce Avrupa’ya ulaştırmak istiyor. İkincisi bölgeyle ilgili. Suriye’ye yakın bölgelerde gaz ve petrol konusunda yapılacak yatırım kısa vadede sonuç veremez. Lübnan’da da durum stabil hale gelmiş değil. Mısır’da daha yeni bir petrol sahası bulundu ama yapısal sorunları nedeniyle kendi sistemine enerji veremiyor. Libya’da kargaşa sektörü tıkamış durumda.'' dedi.

''BÖLGEDE BİR UMUTTUR''

''Yunanistan ve GKRY, Türkiye ile İsrail’in gergin iletişimi üzerinden bölgeyi şekillendirmeye çalışıyor.'' diyen Murat Aslan, şunları aktardı;

''İsrail gazını Yunanistan üzerinden Avrupa’ya aktarmak istediler. Ancak İsrail çıkan gaz istenen miktara ulaştığında bunu alternatif güzergâhlar üzerinden devam ettirmek ister. Çabuk ve maliyet etkin olursa hesap Türkiye üzerinden devam eder. İsrail’in amacı bunu bir an önce satmaya başlamak. İşletme süreci genişletildikçe çıkan gazın bir an önce ihraç edilmesi gerek. Bu durumda en büyük pazar Türkiye’dir.Türkiye, gazın yüzde 60’ını Rusya’dan ithal ediyor. Kaynak ve alternatif artırma açısından olumlu. Türkiye ve İsrail’in ortak proje üretmesi, Türkiye’nin Doğu Akdeniz Gaz Forumu’na dahil olması anlamına gelir. Bu işbirliği başlarsa Türkiye’ye karşıt bir forumun Türkiye’yi içine aldığı bir resme götürür bizi. Bu gazın bir an önce AB pazarına ulaşması isteniyorsa, İsrail Yunanistan ve GKRY nezdinde bir an önce bu gazı oraya iletmek çalışacaktır. Tarafları yatıştırıcı bir role soyunur. Bu bölgede bir umuttur.”