Sebze ve meyvede fahiş fiyat oyunu deşifre oldu! Bakın en çok kim kazanıyor

Rekabet Kurumu tarafından 24 Temmuz 2020'de yaş sebze ve meyve sektörüne yönelik sektör incelemsinde fahiş fiyat artışlarının nedeni gözler önüne serildi.

GELİRİN BÜYÜK KISMI ARACILAR TARAFINDAN ELDE EDİLİYOR

Tüketiciye yansıyan ürün bedelinin yüzde 12,8'i vergi, yüzde 42,6'sı çiftçi, yüzde 44,5', ise aracıların gelirinden oluşuyor. Böylelikle üründen elde edilen gelirin önemli bir kısmı aracılar tarafından elde ediliyor.

ARACININ CEBİNE ULAŞAN MİKTAR FAHİŞ FİYAT OYUNUNU DEŞİFRE EDİYOR

Örneğin; fiyatı 1 liradan 10 bin kg olarak tarladan çıkan ürün yolda ve markette uğradığı fireler sonucu 8100 kg'a düşmüş ve nihai tüketiciye yüzde KDV dâhil 22 bin 744,80 lira olarak ulaşmıştır.

Böylece ürünün birim fiyatı 2.81 liraya yükselmiştir. Tüketiciye ulaşan söz konusu ürünün nihai tutarının içinde toplam vergi 2 bin 915 lira, çiftçi geliri (yüzde 42.6) 9 bin 700 lira olup aracının cebine de (yüzde 44.5) 10 bin 130 lira kalıyor.

ÇİFTCİNİN KAZANCI ARACILAR OLMADAN ARTIYOR

Sabah'ın aktardığı habere göre, ikinci senaryoda aracıların yerini "üretici örgütü" alarak işlemleri kendisi yapıyor ve bu durumda çiftçinin kazancı artıyor. İlk senaryoda çiftçiden 1 lira birim fiyata alınan ürünün aracı sayısı azaltılıp aracıların yerini üretici örgütü aldığında çiftçiden bu defa 1.30 liraya satın alındığı varsayılıyor.

Daha önce 2.81 lira olan tüketici fiyatı da yeni senaryoda 2.54 lira olarak gerçekleşiyor. Bu durumda tüketciye yansıyan toplam ürün bedelinin içindeki vergi yükü yüzde 12.8'den yüzde 10.1'e, aracıların gelir payı yüzde 44.5'ten yüzde 28.5'e düşüyor.

Çiftçinin gelirinin payı da neredeyse yüzde 50 artarak yüzde 42.6'dan yüzde 61.63'e çıkıyor. Bu durumda toplam vergi tutarı (yüzde 10.1) 2086 lira, aracı geliri (yüzde 28.5) 5861 lira, toplam çiftçi geliri de (yüzde 61.3) 12 bin 610 liraya çıkıyor.

İKİ SENARYODAKİ FARKLILIK FİYAT FARKINI ORTAYA KOYUYOR

Tedarik zincirinde aracıların yer aldığı senaryo ile üretici birliklerinin yer aldığı iki senaryo arasındaki farka dikkat çekildi. İkinci senaryoda hem fiyatlarda düşüş yaşanmakta ancak daha önemlisi katma değerden en büyük payı üretici kesim çiftçi alıyor.

'HAKSIZ TİCARET UYGULAMALARINA YÖNELİK DÜZENLEMELER YAPILMALI'

Raporda, tarım sektöründe girdi piyasalarının oligopal bir görünüm taşıdığına dikkat çekildi. Rapordaki bazı tespitler şöyle;

''Tarımsal iş gücünün ve ekilebilir alanların azaldı. Piyasada şeffaflık düşük olup, üreticilerin finansman sorunları var. Temel girdi kalemlerinde ithalata bağımlılık yüksek, üretimde organizasyon eksikleri ön plana çıkıyor. Üreticiler hem girdi tedarikçileri hem de alıcılar karşısında çok düşük pazarlık şansına sahip bulunuyor.

Tarımsal ürünlere yönelik üretici birlikleri ve kooperatifleri yeniden yapılandırılmalı. Tarımsal politikaların bu örgütler üzerinden yürütülmeli. Haksız ticaret uygulamalarına yönelik düzenlemeler yapılmalı.''