Tunus Türkiye'yi neden ilgilendiriyor?

Tunus’taki darbe temelde Nahda hareketine ve parlamentoya karşı yapılmış gibi görünse de, bölge jeopolitiğinde daha kritik anlamlara sahip.  Özetle söylenebilecek nokta şu; darbenin sahibi Birleşik Arap Emirlikleri, kısa vadeli gerekçesi BAE'nin Libya'daki yenilgisi, uzun vadedeki kritik hesapsa Doğu Akdeniz.

BAE HEM SOKAKLARI HEM SİYASETİ KARIŞTIRIYOR

Aslında Tunus Arap Baharı olarak adlandırılan sürecin fitilinin ateşlendiği ülke. Diğer Arap Baharı ülkelerine göre demokratik olarak daha güçlü adımlarıyla biliniyor. Sivil anayasa, çoğulcu yönetim, yönetimin seçimle el değiştirmesi Tunus demokrasisini Kuzey Afrika coğrafyasında önemli kılıyor. 

Ancak ülkede gerek sistem tartışmaları gerekse ekonomik sıkıntılar bir türlü sona ermiyor. Tunus özellike 2018 yılından bu yana hedef ülke konumunda. Özellikle Arap Baharı sürecinden sonra karşı-devrimlere öncülük eden Birleşik Arap Emirlikleri Tunus'ta etkili; geçen süreçte ülkedeki siyasi süreci kontrolü altına almak için zaman zaman hem sokaklar hem de siyaset üzerinde denemeler yaptı.

NAHDA'NIN SİYASİ TUTUMU ENGELLEDİ

Ancak Nahda Hareketi'nin ülkedeki dönüşüm sürecine yönelik tutumu, uzlaşmacı ve kapsayıcı pozisyonu ile dış aktörlerin özellikle BEA'nin müdahalesini bugüne kadar engelledi.

ASIL SEBEP LİBYA'DAKİ YENİLGİ

Peki Tunus'ta bir karşı-devrim BAE için neden bu kadar önemli? Aslında konu Tunus olsa da gözler tam da burada Libya'ya çevriliyor. Zira Libya siyasetinde Türkiye etkin ve önemli bir aktör. Siyasi bütünlük için gerekli koşulların sağlanması ve geçiş sürecinin başarıya ulaşması için Türkiye en üst düzeyde destek veriyor. Karşılıklı ziyaretler, imza atılan anlaşmalar ve her fırsatta mevcut işbirliğine yapılan vurgu, Türkiye’nin sadece Libya'daki pozisyonunu değil, Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika politikasını da güçlendiriyor. 

TÜRKİYE'NİN KUZEY AFRİKA'DAKİ ETKİNLİĞİ RAHATSIZ EDİYOR

Başta BAE ve Fransa olmak üzere çeşitli aktörlerin Türkiye’nin Libya’daki askeri ve nüfuz odaklı varlığı için Dibeybe hükümetine baskı yaptığı bilinse de, Türkiye’yi Libya denkleminden çıkarmanın mümkün olmadığının herkes farkında. Tam da bu nedenle Libya komşusu Tunus dış politikasında en kritik unsurlardan biri haline gelmiş durumda.  

Libya’daki belirsizlik sürecinde, Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said’in Ankara’nın Libya’daki varlığından rahatsız olduğu biliniyor. Tunus’un Libya kriziyle ilgili sürdürdüğü “tarafsız” politikasına Nahda’nın farklı bir dış politik bakış açısıyla yaklaşması ülke siyasetindeki etkin dış aktörleri rahatsız ediyor. Çok fazla yurt dışı ziyaret gerçekleştirmeyen Kays'ın Haziran ayında Fransa'ya yaptığı Libya konusunu merkeze alan ziyaret sonrası Macron'un Türkiye karşıtı açıklamaları, Tunus yönetiminin bu konudaki dış müdahale isteğini de ortaya koyan cinsten. 

BAE LİBYA'DA DARBECİ HAFTER'İ DESTEKLEDİ AMA YENİLDİ

Fransa Libya'da darbeci Hafter'i desteklemediğini söylese de, Fransa’ya ait Javelin füzeleri darbeci güçlerin silah depolarında yer alıyor. Darbeci Hafter'e destek veren bir diğer ülke elbette  BAE. BAE Libya'da Türkiye'nin desteklediği ve uluslararası toplum tarafından tanınan Trablus merkezli Ulusal Mutabakat Hükümeti'ne karşı darbeci Hafter'in yanında saf tuttu, ülkeye binlerce paralı asker gönderdi. Ancak Türkiye'nin askeri desteği sonrası, Hafter güçlerinin ağır yenilgi almasının ardından, BAE'nin ABD'de Türkiye karşıtı lobi faaliyeti yürüttüğü ortaya çıktı.

MÜCADELE DOĞU AKDENİZ İÇİN

Hem Tunus hem de Libya'daki bu güç mücadelesinin temel nedeni aslında Doğu Akdeniz. İki ülke de doğrudan Akdeniz’in kapısı. Dolayısıyla BAE için Tunus yönetiminde tam kontrolün sağlanması, Doğu Akdeniz için hesapları daha elverişli kılıyor.  Türkiye'yi çeşitli platformlarla bypass etmeye çalışan BAE ve Batılı müttefikleri için Akdeniz kıyısında bir ülkede iktidarı kontrol etmek, Doğu Akdeniz'de Türkiye'nin sahip olduğu gücü de sınırlandırmak anlamına geliyor. Tunus'taki darbe tam da bu nedenle Türkiye'yi ve Doğu Akdeniz'deki doğalgaz mücadelesini öenmli hale getiriyor.