Afrika'da bir ülke daha 'Türkiye' dedi: Sömürgeci Fransızlar oradan da kovuluyor

Fransız askerleri Burkina Faso, Mali ve Nijer'in ardından Çad'dan da kovuluyor. Sömürgeci Fransızlara ev sahipliği yapan son Sahel ülkesi Çad, 28 Kasım 2024 günü yayınladığı bildiride Paris'le tüm güvenlik ve savunma anlaşmalarının feshedildiğini duyurdu. 

Fransız diplomatik temsilcisi Jean-Noel Barrot'un Encemine'yi ziyareti sırasında ona da tebliğ edilen kararla birlikte Paris'in Sahraaltı coğrafyasında bir gücü kalmadı. 

Çad hükümeti, Fransız birliklerinin ülkeden ne zaman çekileceğine ilişkin henüz bir tarih belirlenmediğini kaydederek "Çad, anlaşma hükümlerine uygun olarak bildirim süresi de dahil olmak üzere, savunma-güvenlik anlaşmasının feshi için sağlanan şartlara uymayı taahhüt eder" ifadesini kullandı. 

Sözkonusu karar, anlaşmaların iptal edilmesinin ardından ülkedeki yaklaşık 1000 Fransız askerinin en kısa sürede Çad'ı terk etmesini zorunlu kılıyor. 

Çad Dışişleri Bakanı Abdurrahman Kulamallah, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada şu ifadeleriyle dikkat çekmişti:

"Cumhuriyetin ilanının üzerinden 66 yıl geçtikten sonra, Çad'ın tam egemenlik savunmasının ve stratejik ortaklıklarının ulusal önceliklere göre yeniden tanımlanma zamanı geldi."

Nisan 2021 Çad Cumhurbaşkanı İdris Debi, kuzeydeki isyancı unsurlarla çatışmalar sırasında cephe hattını ziyaretinde suikaste uğramış ve hayatını kaybetmişti. Çad Cumhurbaşkanı'nın ölümü sonrası kurulan Askerî Geçiş Konseyi Başkanlığı'na İdris Debi'nin oğlu Muhammed İdris Debi geçmişti. 

Ülkesinde istikrarı sağlamayı başaran Muhammed İdris Debi liderliğindeki Çad ile Türkiye arasında ilişkiler oldukça sıcak. Çad'ın hem mevcut lideri hem de bir önceki dönemde Encemine ile Ankara arasında askerî işbirliği anlaşmaları imzalanmıştı. 

Türk savunma sanayii ürünlerine de ilgi gösteren Afrika ülkesi, Ağustos 2023'te TUSAŞ yapımı hafif eğitim-taarruz uçağı HÜRKUŞ ile ANKA SİHA'yı teslim aldı. Çad ordusu, terör örgütlerine yönelik operasyonlarda, envanterindeki 3 adet HÜRKUŞ ve 2 adet ANKA'dan yararlanıyor. 

İç savaş cenderesindeki Sudan'dan kaçmış milyonlarca sığınmacıya ev sahipliği yapan Çad, gücünü toparlamaya çalışıyor. 

Çad Savunma Bakanlığı, terörle mücadele operasyonlarında HÜRKUŞ uçaklarının kullanılmasına ilişkin görüntü paylaşmıştı.

FRANSIZLAR SENEGAL'DEN DE KOVULUYOR 

Çad'ın Fransa ile askerî bağlarına son verme kararı, geçtiğimiz günlerde Senegal Cumhurbaşkanı Bassirou Diomaye Faye'nin benzer yöndeki beyanından sonra geldi. 

Sömürgecileri ülkesinden çıkaracağını vaat ederek iktidara gelen Faye, Senegal'le Fransa'nın askerî bağını sonlandıracağını söylemişti. Faye, Fransız haber ajansına yaptığı açıklamada Fransız muhabire şunları sordu:

"Bir Fransız olarak ülkenizde Senegal askerî üniforması giymiş Senegalli askerlerin, tankların veya askerî araçların bulunmasını nasıl karşılarsınız?

Fransa tarihsel olarak köleliği uyguladı. Sömürgeleştirdi ve bu topraklarda kaldı. Açıkçası rolleri tersine çevirip düşündüğünüzde başka bir ordunun, örneğin Çin'in, Rusya'nın, Senegal'in ya da herhangi başka bir ülkenin Fransa'da askerî üssünün bulunmasını kabul edilemez bulursunuz. 

Fransız askerlerinin çekileceği tarih konusunda henüz belirlenmiş bir zaman yok. Eğer böyle bir karar alınacaksa Fransız yetkililere öncelikli olarak bildirilecek ve belirlenen takvime göre hareket edilecek." 

AFRİKA YOLUNA TÜRKİYE İLE DEVAM EDİYOR

Amerikan ve Fransız askerlerini topraklarından çıkaran Sahraaltı ülkeleri yoğunlukla iki ülkeden askerî destek sağlıyor: Rusya ve Türkiye...

Burkina Faso, Mali ve Nijer, tıpkı Çad gibi Türk savunma sanayii ürünlerini yoğun olarak kullanmalarıyla dikkat çekiyor. Bu ülkelerle karşılıklı askerî işbirliği anlaşmalarına, yeraltı kaynaklarının değerlendirilmesine ilişkin madencilik anlaşmaları da ekleniyor. 

Temmuz 2024'te Türkiye'den bakanlar heyet halinde Nijer'i ziyaret etmiş ve iki ülkenin geleceğini etkileyecek çok sayıda anlaşmaya imza atılmıştı. Nijer'de 69 adet aktif altın madeni bulunuyor. 

Türkiye bu ülkede altın üretimine önümüzdeki yıl başlayacak. Nijer topraklarındaki uranyum ve toryum madenleri de Türkiye yardımıyla çıkarılarak Nijer'in istikrarı için kullanılacak.